Ako se u ičemu slažu nekadašnja i današnja politička desnica u Hrvatskoj i Srbiji onda je to animozitet prema ličnosti Aleksandra I Karađorđevića, kralja države Srba, Hrvata i Slovenaca, odnosno, od 1931. godine, kralja Kraljevine Jugoslavije. I jedni i drugi, doduše iz sasvim suprotnih razloga, optužuju ovog kralja zato što je stvorio kraljevinu južnih Slavena. Hrvatski desničari zato jer je za njih svaka Jugoslavija bila proširena Srbija, a srpski desničari ne mogu oprostiti ovom kralju zato što je on, uopće, stvarao Jugoslaviju, a ne kraljevinu Srbiju.

Jedan čovjek može biti značajan faktor u određenom trenutku historije, ali može li pojedinac stvarati historiju?! Ono što, naime, moderna historiografija već jako dugo zna jest činjenica da je ideja zbližavanja južnoslavenskih naroda postojala vrlo dugo, bar od sredine XIX vijeka. Ona je bila motivirana vjerom da se radi o bliskosti tih naroda, kao i nastojanjem da se ti narodi mogu riješiti svog podređenog položaja u Otomanskom i Austrougarskom carstvu ili pod vlašću Venecije, odnosno Kraljevine Italije, jedino ako se, ujedinjeni, takve vlasti oslobode. Da li su ti narodi bili baš toliko bliski i da li su zaista željeli da se ujedine saznat će se kasnije. Ali te „pijane novembarske noći“ u Zagrebu 1918. na kraju Prvog svjetskog rata, kako je pisao Krleža, činilo se, da je osim tadašnjeg regenta Aleksandra, bilo jako puno onih na svim stranama, Hrvata, Srba i Slovenaca, koji su se i srcem i dušom za to ujedinjenje zalagali. S druge strane, osim onih i u Srbiji i u Hrvatskoj koji su bili protiv ujedinjenja, bilo je puno kalkulacija u raznim južnoslavenskim političkim krugovima pod šifrom „ujedinjenje da, ali“, a i tzv. međunarodni faktor imao je svoje interese. U prvom redu Italija, kao pobjednička zemlja nakon Velikog rata, koja je pikirala na jadransku obalu i nešto od toga tada je i dobila, a onda i poražene zemlje: Mađarska u odnosu na Vojvodinu i sjevernu Hrvatsku, kao i Bugarska kada je riječ o Makedoniji. O velikim silama da se i ne govori.

Na prostoru od Triglava do Đevđelije u trenutku stvaranja zajedničke države vrilo je: seljaci su tražili agrarnu reformu, Komunistička partija je bila u usponu, a nacionalno pitanje i revanšizam bili su tempirana bomba za svaki sljedeći krvavi kaos. Što je u tom trenutku mogao učiniti regent, kasniji kralj Aleksandar? A što bilo tko drugi? Jugoslavija je od početka bila ranjiva i heterogena zajednica i to je pokazalo i ubistvo kralja u Marseju 1934. godine, u režiji bugarskih i hrvatskih radikala, uz blagonaklonost fašističke Italije, ali taj atentat je najavio i vrijeme nasilja u čitavoj Evropi i Drugi svjetski rat.

U čemu je griješio kralj Aleksandar? O tome povjesničar na Institutu za savremenu istoriju u Beogradu, Stanislav Sretenović, kaže sljedeće:  „U tim svojim ambicioznim nastojanjima kralj Aleksandar je pokazivao veliku dozu idealizma. Smatrao je da su Srbi, Hrvati i Slovenci braća jednog istog plemena, da su isti narod. Nije uzimao u obzir sve razlike, i kulturološke i religijske, i u krajnjoj liniji iskustva Prvog svetskog rata, kada su Srbi, Hrvati i Slovenci bili neprijatelji, koji su jedni drugima napravili puno nesreće, naročito u toku okupacije Srbije. Aleksandar je zaboravljao da ta nova kraljevina počiva na teškom iskustvu prošlosti koju je trebalo prevazići, za koju su bili potrebni materijalni i ljudski resursi koje Srbija nije imala. Kralj Aleksandar je bio idealista koji nije uspeo da izgradi adekvatnu državnu konstrukciju.“

Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca stvorena je 1. decembra 1918. godine ceremonijalnim susretom predstavnika Države Srba, Hrvata i Slovenaca s tada regentom Aleksandrom u Beogradu, uz obostranu pismenu i zapečaćenu želju za ujedinjenjem, ali sve nakon toga bile su trauma i agonija. Političko nacionalna natezanja, ubistvo hrvatskih poslanika u skupštini u Beogradu, smrt Stjepana Radića, Šestojanuarska diktatura, nekoliko atentata na kralja i njegova smrt…

Jugoslavija je bila stvorena iz ideoloških razloga ujedinjenja južnih Slavena bez prave vizije kako će ona funkcionirati, a Srbi, Hrvati i Slovenci nisu bili spremni za takvu kreaciju, smatra povjesničar Sretenović. Ima puno više onih koji kralja Aleksandra smatraju diktatorom, manje onih koji ga vide kao tragičnu ličnost. O drami tog vremena možda je najbolju ocjenu dao sin kralja Aleksandra, Petar II, koji je formalno postao kralj sa 11 godina, nakon atentata na svog oca i koji je kao kralj tinejdžer za vrijeme Drugog svjetskog rata u izbjeglištvu u Londonu gledao krvavi bratoubilački rat na tlu te nekadašnje kraljevine. Umro je sa 47 godina u američkom gradu Denveru i neposredno prije smrti je izjavio: „Bio sam kralj jedne nesreće.“