Kada je u decembru 2021. predsednik Hrvatske Zoran Milanović posetio hrvatski kontingent u sklopu misije KFOR-a nadomak Peći, istakao je da „i hrvatska vojska čuva Pećku patrijaršiju i manastir Visoki Dečani, remek-dela srednjovekovne srpske sakralne arhitekture“. Usput je dodao da je to – paradoksalno. Pritom je paradoks video u tome što Hrvati čuvaju neke od najvećih srpskih svetinja. Činjenicu da se mesto molitve i osmovekovnog stecišta kulture, umetnosti i duhovnosti nalazi pod oružanom vojnom zaštitom nije video paradoksalnom i neuobičajenom. I nije jedini.
Manastirski kompleks Pećke patrijaršije čine četiri crkve građene čitav vek od sredine 13. do sredine 14. veka: Svetih Apostola – glavna i najstarija, crkva Majke Božije, Svetog Dimitrija i Bogorodičina crkva sa crkvicom Svetog Nikole. Gradnju je najverovatnije zamislio i započeo još sveti Sava pri kraju života. Od ujedinjenja Srpske pravoslavne crkve 1920. godine patrijarsi SPC ustoličavaju se i u Sabornoj crkvi u Beogradu i u Pećkoj patrijaršiji na Kosovu i Metohiji. Pećka patrijaršija je 2006. upisana na listu svetske kulturne baštine i pod zaštitom je Uneska. Danas je čuvaju pripadnici kosovske policije. Zašto i od koga je čuvaju – to međunarodne dušebrižnike i dežurne glasnogovornike demokratskih vrednosti i ljudskih prava kao da ne zanima. A izgleda da je čuvaju od – patrijarha srpskog Porfirija.
Vlasti u Prištini nisu dozvolile patrijarhu Porfiriju i sedmorici arhijereja SPC da uđu na teritoriju KiM i prisustvuju svečanom početku rada redovnog godišnjeg zasedanja Sabora u Pećkoj patrijaršiji. Vratili su ih u ponedeljak sa administrativnog prelaza Merdare, uz uopšteno i pravno neosnovano obrazloženje koje je tek kasnije objavljeno.
„Sva vrata ovog sveta su otvorena za mene kao što su i naša vrata otvorena za sve, samo su vrata moga doma, Pećke patrijaršije, zatvorena i ne daju mi da u njega uđem“, rekao je patrijarh. „Kao patrijarh srpski, kao građanin i kao vernik, znam i poručujem da će ta vrata pre ili kasnije otvoriti sam Bog. Oni koji su zatvorili vrata doma molitve čine zlo najpre sebi, a potom i svim ljudima. Oni su zatvorili vrata za svako dobro, blagoslov i sreću“, naveo je patrijarh Porfirije i zapitao se šta li se tek dešava sa Srbima koji žive u getima na KiM, kada patrijarhu srpskom ovako uskraćuju slobodu kretanja.
Sabor SPC zbog ovoga nije počeo sa radom u Pećkoj patrijaršiji, kao što je bilo planirano, već su se arhijereji okupili u Beogradu, u Hramu Svetog Save na Vračaru. Iz Sabora su upozorili da je to što je patrijarhu Porfiriju onemogućeno da ode u Pećku patrijaršiju, duhovno ognjište SPC, isto kao da papi bude zabranjeno da ode u Vatikan ili poglavaru Crkve Engleske u katedralu u Kenterberiju.
„Suočeni sa potpunim bezakonjem koje vlast u Prištini sprovodi prema SPC i srpskom narodu, ovoga puta ograničavajući slobodu kretanja samom poglavaru SPC i onemogućavajući arhijerejima da otpočnu redovno godišnje zasedanje, svedoči da srpski narod i njegova SPC na Kosovu i Metohiji žive u potpunoj pravnoj, što znači egzistencijalnoj, nesigurnosti“, istakli su u saopštenju. To bezakonje, kako se navodi, učinjeno pred licem sveta u času kada se vlast u Prištini nada prijemu u Savet Evrope, samo je bleda slika onoga što tamošnja vlast svakodnevno čini srpskom narodu.
„Mi arhijereji, sabiramo se jednom godišnje iz celog sveta, sa svih kontinenata, prolazimo mnogobrojne granice bez problema, osim kada treba da dođemo na Kosovu i Metohiju, svoje duhovno ognjište“, rečeno je u saopštenju.
Zabrana ulaska patrijarhu Porfiriju na KiM došla je u ionako osetljivom trenutku, neposredno nakon što je prestala da važi upotreba dinara na Kosovu. A samo dan nakon zabrane patrijarhu da uđe na KiM, zabranjena je i jedna pozorišna predstava. Ulazak na Kosovo zabranjen je i glumcu Nenadu Jezdiću, kao i celokupnoj ekipi predstave „Knjiga o Milutinu“, kako je saopštio Zvezdara teatar, ističući da obrazloženja za takav potez nije bilo. Istog dana oskrnavljena je i Crkva Svete Trojice u selu Naklo kod Peći. Nepoznata lica su provalila i ispisala pogrdne grafite u crkvi, čija je obnova započeta 2020, 16 godina nakon što je spaljena u martovskim neredima 2004. Iz Eparhije raško-pizrenske kažu da su napadi na srpske pravoslavne hramove na Kosovu i Metohiji kontinuirani i da su posebno učestali poslednjih meseci.
Reakcije međunarodnih institucija nisu tako učestale. Na neke od ovih incidenata su reagovale neke od njih. Izrazili su zabrinutost… Neki su i osudili zabranu ulaska patrijarha Porfirija na KiM. Konstatovali da su prekršeni određeni sporazumi. I da je taj čin „protiv osnovnih principa svakog multietničkog i tolerantnog demokratskog društva“… Paradoksi međunarodnog licemerja nadmašili su i čuđenje hrvatskog predsednika nametnutoj hrvatsko-srpskoj „saradnji“.
