U filmskom svetu mnogo se brže nego kad su druge umetnosti u pitanju uspostavljaju saradnja i razmene. Srpska i hrvatska kinematografija sarađuju skoro pa besprekorno, granice su već godinama unazad izbrisane. Ističu to brojni filmski profesionalci, a vidljivo je kako u bioskopima i na festivalima, tako i na sve češćim primerima koprodukcija.
Još jedan pokazatelj interesovanja za susednu kinematografiju i potrebe za popunjavanjem rupa nastalih prisilno prekinutom saradnjom svakako je i nedavno održana manifestacija Dani srpskog filma u Zagrebu. Trinaest vrhunskih filmskih ostvarenja prikazano je kao presek srpske kinematografije, od samog njenog nastanka, prvog pronađenog snimljenog filma “Reči i dela besmrtnog vožda Karađorđa” iz 1911. godine, preko prve polovine dvadesetog veka, perioda Jugoslavije, pa sve do najnovijih nagrađivanih dela.
Inicijativa za pokretanje ove manifestacije potekla je iz Ambasade Republike Srbije u Zagrebu, što je direktor beogradske Jugoslovenske kinoteke i umetnički direktor FEST-a Jugoslav Pantelić rado podržao, imajući u vidu regionalna filmska dešavanja i znajući koliko je bitnih filmova nastalo u Srbiji koji nikada nisu prikazivani u Hrvatskoj. Organizaciji su se pridružili Filmski centar Srbije, Hrvatski filmski savez, Srpsko narodno vijeće i Zagreb Film Festival.
Specifičnost ovakve filmske revije, koja se u mnogo čemu razlikuje u odnosu na predstavljanja nacionalnih kinematografija u nekim drugim zemljama, direktor Jugoslovenske kinoteke objašnjava nepostojanjem jezičkih barijera (osim u slučaju ćiriličnih međunaslova, koji se za tu priliku ispišu i latinicom, što je jedini slučaj “prevođenja”), a ovakvi filmski pregledi zadiru i u zajedničku kinematografsku istoriju (od 1945. do 1990., ali i šire, od 1930. do 1990.) i u njima su prisutni i filmski stvaraoci poznati ovdašnjoj publici.
Dani srpskog filma su, pored tog bitnog pregleda hronologije nastajanja i uzdizanja srpske kinematografije, predstavili i autore i naslove koje će šira publika u Hrvatskoj tek moći da gleda u bioskopima, odnosno na festivalima.
– Ponekad se desi da takve revije budu inicijacija za njihovo kasnije prikazivanje. Ažurni distributeri tada prepoznaju neke od naslova, pa se oni naknadno pojave i u bioskopskim dvoranama. Sticajem okolnosti film Nikole Ljuce “Vlažnost”, koji je izazvao lepe reakcije i ovde i svuda gde je prikazivan, uskoro će ući u redovnu bioskopsku distribuciju u Hrvatskoj, tako da je ovo bila lepa pretpremijera za sve ljubitelje ovakvog filmskog izraza. Slična je situacija i sa autorom Bojanom Vuletićem, čiji je film “Praktični vodič kroz Beograd sa pevanjem i plakanjem” publika mogla da pogleda na Danima srpskog filma, a uskoro će, nakon prikazivanja na jednom hrvatskom festivalu, takođe ući u bioskope u Hrvatskoj – ističe Jugoslav Pantelić.
Revije kao što su Dani srpskog filma upotpunjuju sliku o istoriji srpskog filma pre svega mladoj publici koja nije bila u prilici da se susretne sa nekim značajnim ostvarenjima ili da otkrije nekog reditelja koji dolazi iz susedstva. Najmanje poznata razdoblja srpske kinematografije hrvatskoj publici, po mišljenju Jugoslava Pantelića, jesu ona od njenog nastanka pa do 1945. godine, a onda i razdoblje nakon zajedničke države do današnjih dana.
– Poslednjih godina to se dosta menja s obzirom na to da velik broj filmova nastaje u koprodukciji, dešava se da čak nekoliko filmova u toku jedne godine predstavlja manjinske hrvatske, odnosno manjinske srpske koprodukcije. Što se tiče saradnje reditelja sa glumcima iz država bivše Jugoslavije, a pogotovo Hrvatske i Srbije, ona je izuzetno učestala – kaže Pantelić, ističući veoma dobre odnose u pogledu filmografije nastale u ove dve nacionalne kinematografije.
Interesovanje, volja i potreba da ovakva manifestacija, koja pred gledaoce donosi i klasike i nove autore čije će vreme tek doći, postane tradicija oseća se sa svih strana.
– Kinematografija Srbije može da se podiči izuzetnim filmskim stvaraocima i naslovima koji su bitni za sagledavanje ne samo ovog već i mnogo šireg kulturnog prostora. Filmovi prikazani na prvim Danima srpskog filma predstavljaju samo mali deo onoga što srpska kinematografija nudi, stvaralaštvo mnogih autora poput Aleksandra Saše Petrovića ili Živojina Pavlovića nije obuhvaćeno ovom prvom manifestacijom, a važni su ne samo za srpsku, regionalnu, već evropsku i svetsku kinematografiju. Tu su i restaurisane kopije starih filmova koji doživljavaju ponovne premijere i brojni mladi autori sa vrhunskim filmovima koji su hrvatskoj publici dostupni samo na festivalima itd. – ističe Pantelić, uz zaključak da bi i uzvratna poseta, Dani hrvatskog filma u Beogradu, bila dobrodošla s obzirom na to koliko naslova nije imalo bioskopski ili festivalski život ili TV premijeru, a to zaslužuju.
