Ljubica Cuca Sokić: U potrazi za predmetom

Piše: Muharem Bazdulj

„Njen iskorak u svet apstrakcije, naročito, predstavlja izuzetan pomak kojim je dosegla vrh srpske i jugoslovenske umetnosti svoga vremena, čistoću, raspevanost, i oslobođenje posle koga ništa više nije bilo isto, pa ni povratak predmetu i figuri, koji se kasnije neminovno dogodio“, kaže istoričarka umjetnosti Ana Popović Bodroža

Poštanska marka s likom Ljubice Sokić

Iako joj je otac bio ugledni Beograđanin – Manojlo Sokić bio je prvi vlasnik i glavni urednik srpskog lista Pravda – Ljubica Cuca Sokić rodila se u izbjeglištvu, na jugu, u Bitolju. Razlog je lako naslutiti iz datuma: 9. decembar 1914. Prvi svjetski rat trajao je već skoro pola godine, Beograd je blizu fronta, pa je ponešto logično da trudna Ruža Sokić (djevojačko prezime Kuzmanović) pođe negdje gdje je mirnije. Ipak, čim se rat završi, porodica se vraća u Beograd. Mala Ljubica ima jedva četiri godine, pa nije daleka pretpostavka da su joj među prvim zapamćenim uspomenama ipak one beogradske.

U gimnaziji joj je crtanje predavala Zora Petrović (1894 – 1962), koja se danas smatra jednom od najistaknutnijih srpskih slikarki u periodu između dva svjetska rata. U tom smislu je zanimljivo prepoznavati uticaj Zore Petrović u kasnijim radovima Ljubice Sokić. Poslije gimnazije, upisuje se na Kraljevsku umetničku školu. Tamo joj slikarske predmete drže Beta Vukanović, Ljuba Ivanović, Jovan Bijelić i Ivan Radović. Njen talenat je rano prepoznat. Poslije završene umjetničke škole, Ljubica Sokić se seli u Pariz gdje će živjeti tri godine: od 1936. do 1939. Govoreći o pariškim danima Sokićeve, istoričarka umjetnosti Irina Subotić primijećuje da je naša slikarka tamo „gledajući Sezanova dela shvatila suštinske poruke modernizma: da delo mora da se izgrađuje, da ono ima svoje zakonitosti, i ima zračenje koje je iznutra i nije rezultat spoljnjeg efekta.”

Ljubica Sokić, foto: SANU

Kad se vratila iz Pariza, Ljubica Sokić organizuje svoju prvu beogradsku izložbu, i to u paviljonu „Cvijeta Zuzorić“. U tom kratkom periodu između povratka i početka Drugog svjetskog rata, biva jedna od osnivačica likovne grupe „Desetoro“. Ovu neobičnu zanimljivu skupinu činili su Ljubica Cuca Sokić, Aleksa Čelebonović, Bogdan Šuput, Dušan Vlajić, Danica Antić, Nikola Graovac, Jurica Ribar, Stojan Trumić, Milivoj Nikolajević i Borivoj Grujić. U jednom od novijih medijskih pregleda rada ove grupe kaže se: „Potekli iz različitih sredina i različitih društvenih slojeva, različitog obrazovanja, okupili su se tragajući za onim duhovnim u umetnosti, uz vidno poštovanje jednih prema drugima, kada je reč o tehnici i izražajnim sredstvima. Baš to, ali i činjenica da su svi bili đaci Jovana Bijelića, podstaklo ih je da se snažno likovno razvijaju unutar grupe, ali i kao samostalni i jedinstveni slikari, različitih senzibiliteta, htenja i likovnih poriva.“

Kad je riječ o radu Ljubice Sokić nakon Drugog svjetskog rata, Subotićeva podsjeća da je „posle rata u jednom kratkom periodu i Cuca Sokić prihvatila duh soc-modernizma, bio je to jedini način da se ostane u stvaralaštvu, ali se vrlo brzo vratila svome interesovanju: slikanju predela, enterijera i portreta. Šezdesetih-sedamdesetih godina ulazi u fazu koju nikad nije zvala apstraktnom jer je uvek bila bazirana na viđenom, doživljenom, na nečemu što je nju okruživalo. U sedamdesetim i osamdesetim, već kada je doživela punu zrelost, vratila se jednoj preobraženoj figurativnoj umetnosti uglavnom u svojim mrtvim prirodama i predelima, najčešće Beograda. Dakle, bio je to jedan logičan i smiren opus.“

Kad je riječ o finalnoj fazi rada Ljubice Sokić, kritički ju je vrlo sugestivno ispratila Ana Popović Bodroža: „Njen iskorak u svet apstrakcije, naročito, predstavlja izuzetan pomak kojim je dosegla vrh srpske i jugoslovenske umetnosti svoga vremena, čistoću, raspevanost, i oslobođenje posle koga ništa više nije bilo isto, pa ni povratak predmetu i figuri, koji se kasnije neminovno dogodio. Izložba predstavlja svojevrsno sondiranje ove faze, uvid u sam postupak razgradnje, dekomponovanja predmeta koji je bio i ostao polazište svih njenih dela. Poredeći na izvestan način njeno delo sa delom nekih od predstavnika geometrijske apstrakcije kod nas, govori o sličnostima i različitostima, o specifičnoj ‘očovečenoj’ geometriji i pristupu sa ‘ženskim dodirom’, jednoj vrsti delanja ‘iz sebe’ i, shodno tome, izdvojene pozicije u svetu umetnosti svoga vremena.“

Ljubica Cuca Sokić je proživjela dug i plodan život. Umrla je trideset dana nakon svog devedeset četvrtog rođendana, 8. januara 2009. Poslije tako dugog života, poklopilo se da se vrlo brzo dočeka stota godišnjica njenog rođenja, a tom povodu je u kulturnom i javnom životu data velika pažnja. Jedan od naročito lijepim „omaža“ bila je prigodna poštanska marka koju je objavila Pošta Srbije. Dobar je to primjer kulture sjećanja i održavanja uspomene na značajne umjetnike.

 

Vremeplov


Ako imate prijedlog teme za nas, javite se na portal@privrednik.net

Pratite P-portal i na društvenim mrežama: