Srpsko pozorište nije nastalo u Srbiji nego u Mađarskoj. Tada, 1813. godine, Srbija je bila još duboko pod okupacijom Osmanskog Carstva, premda su tih godina, Prvi i Drugi srpski ustanak najavljivali snažnu želju naroda za samostalnošću i slobodom. Na intelektualnom planu ta želja bila je istaknuta snažnim zahtjevom za izražavanjem na vlastitom jeziku, a jedna od dobrih prilika za to je upravo pozorište.
Otac srpskog teatra bio je Joakim Vujić, učitelj, rodom iz Baje u južnoj Mađarskoj, koji je istraživao i proputovao dobar dio Evrope, uključujući Beč, Trst i Zagreb, da bi u Budimpešti konačno osnovao pozorište na srpskom jeziku. Za predstavu je bila potrebna dozvola vlasti i ona je prema novom pozorištu bila blagonaklona: „Narednog utorka, to jest dana 24. avgusta u Mađarskom pozorištu po milostivom odobrenju Visokog Namjesničkog Vijeća jedna srpska diletantska družina u korist instituta srpske Preparandije u Sentandreji predstavit će na srpskom jeziku kazališnu igru u tri čina pod ovim srpskim nazivom, Kreštalica“, pisalo je na plakatu kojim je bila oblijepljena Budimpešta.
Pozorišne predstave na srpskom jeziku Vujić je nastavio prikazivati i narednih mjeseci i godina u Komoranu, Đeru, Budimu, Temišvaru, Aradu, Baji, Segedinu, Pančevu, Zemunu, Sremskim Karlovcima i Novom Sadu. U XX vijeku, u vrijeme Jugoslavije, ovaj teatar u Budimpešti se nazivao „Srpsko – hrvatsko pozorište-kazalište“, a onda je krajem 80-ih zbog turbulentnih zbivanja i najave rata na ovim prostorima, obustavio rad. Nakon nekoliko godina pozorište je obnovljeno i danas djeluje pod imenom Srpsko pozorište u Mađarskoj.
Tih ranih 90-ih njegov osnivač bio je Milan Rus, postavivši na sceni predstavu „Emigranti“ po tekstu Slavomira Mrožeka, s kojom je diplomirao na Akademiji dramskih umjetnosti u Budimpešti. Predstava je premijerno izvedena na komornoj sceni budimpeštanskog teatra Madač, a „Emigranti“ su iste godine gostovali i na sceni Narodnog pozorišta u Beogradu. Budimpeštansko srpsko pozorište, tada još pod nazivom Srpski pozorišni studio, imalo je samo dva člana, Milana Rusa, osnivača, direktora, umjetničkog rukovodioca, redatelja i glumca, a pored njega i glumca Josu Matorica. Dvije godine kasnije Milan Rus je preradio stare sentandrejske crkvene tekstove i prema njima režirao komad „Sentandrejsko jevađelje“. Bio je to ambiciozan projekat sa čak 60 aktera, a prvi put je izveden na sceni Narodnog pozorišta u Budimpešti. O značaju predstave, ali i o cjelokupnom poduhvatu između ostalog svjedoči i podatak da je na predstavi prisustvovao tadašnji predsjednik Mađarske Republike, Arpad Genc. Srpski pozorišni studio je 1994. godine krenuo na veliku turneju po Mađarskoj, a gostovali su i u najvećim gradovima Srbije s rok operom o Sv. Savi, pod naslovom „Pastir vukova“. Autor muzike bio je poznati muzičar, nekadašnji vođa rok grupe Teška industrija i kompozitor muzike za teatar, Gabor Lenđel. Nešto kasnije Srpski pozorišni studio mijenja ime u Srpsko pozorište „Joakim Vujić“, a Milan Rus režira preradu Šekspirivog „Kralja Džona“. Slijedi muzički komad književnika i prevodioca u Mađarskoj, Petra Miloševića pod naslovom „Avala Ekspres“, koji je bio prikazan u većini gradova Mađarske, a također i u Beogradu.
Slijede godine novih uspjeha: Joneskova „Ćelava pjevačica“ u režiji Valentina Vencela iz Novog Sada i kabare pod naslovom „Stari peštanski orfeum“, temeljen na starim mađarskim šaljivim tekstovima s početka XX vijeka, u prijevodu na srpski jezik. Tada u ovo pozorište počinju iz Srbije dolaziti umjetnici od ugleda i renomea. Redatelj iz Beograda Boro Drašković postavio je veoma uspješno na scenu dramu Januša Glovackog „Antigona u Njujorku“, dok Radoslav Dorić režira prema vlastitom komadu predstavu „Ne daj Bože, da se Srbi slože“ i to je bio jedan od najuspješnijih naslova ovog pozorišta. Sreća dolazi na kraju: u to vrijeme, krajem 90-ih, gradić Lovre u blizini Budimpešte, ustupa srpskom pozorištu dvoranu za probe i izvedbu svojih predstava, a teatar dobiva današnje ime – Srpsko pozorište u Mađarskoj.
Tekst je sufinanciran sredstvima Fonda za izbegla, raseljena lica i za saradnju sa Srbima u regionu AP Vojvodine
