Ove godine navršava se sto godina od smrti najveće srpske slikarke Nadežde Petrović (1873-1915). Nadežda Petrović zauzima vrlo istaknuto mesto u srpskoj umetnosti, a istoričari umetnosti je smatraju začetnikom modernog srpskog slikarstva. Ona je ne samo svojim slikarskim opusom, već i podvigom, požrtvovanošću i aktivizmom obeležila vreme u kojem je živela. Odlučna da se posveti slikarstvu, Nadežda Petrović je dobila za ženu u to doba najbolje slikarsko obrazovanje, slikala je, držala nadahnute političke govore i govore kojima je pozivala na društveni aktivizam, pisala likovne kritike, bavila se umetničkom fotografijom, bila dobrovoljna bolničarka u tri rata…
Nadežda Petrović potiče iz ugledne beogradske porodice koja je u svojoj kući okupljala intelektualnu i kulturnu elitu svog doba. U njihovom domu česti gosti su bili Ivan Meštrović, Ivo Vojnović, Jovan Skerlić, Kosta Miličević, Branislav Nušić, Dis, a tu su se okupljali i mladobosanci, među kojima i sam Gavrilo Princip. U porodici Petrović rođeno je čak trinaestoro dece, preživelo je devetoro, a najpoznatije dvoje su svakako Nadežda i njen mlađi brat Rastko Petrović – jedan od najznačajnijih pisaca između dva svetska rata.
Nadežda Petrović je u Beogradu završila Višu žensku školu, a odmah zatim je položila i ispit za nastavnicu crtanja u srednjim školama. Ozbiljnije slikarsko školovanje započela je u crtačkoj školi Kirila Kutlika i kod porodičnog prijatelja Đorđa Krstića, a onda nastavlja da uči slikarstvo u Minhenu, u privatnoj školi Antona Ažbea, a kasnije kod poznatog profesora Julijusa Ekstera. Kao žena, nije imala pravo da se upiše na Akademiju. Krajem 1902. vraća se u Srbiju i nastavlja da mlade podučava crtanju u Višoj ženskoj školi. Angažuje se oko Prve jugoslovenske umetničke izložbe, osnivanja Lade i Prve jugoslovenske umetničke kolonije. Izlagala je na mnogobrojnim izložbama, a 1912. godine je u Beogradu otvorila i slikarsku školu.
Njenu orijentaciju prema stilskim tendencijama tog doba različito tumače. Ipak, oko jednog se svi slažu – njeno slikarstvo je bilo revolucionarno za svoje vreme, a svojim avangardnim karakterom je ugrađeno u same korene srpske moderne. Njen stil je ličan i eksperimentalan, složen. Poznavaoci njenog dela i likovni stručnjaci njen opus dele u četiri razdoblja: minhensko (1898-1903), u kojem izgrađuje lični stil; srbijansko (1903-1910), gde su osnovna tema pejzaž i čovek, s izraženim kolorističkim ekspresionizmom; parisko (1910-1912), u kojem ostvaruje sintezu ekspresionističko-fovističke poetike; i ratno razdoblje (1912-1915), u kojem preovladava svedenost i izrazit intenzitet palete. Na njenim slikama velikih površina, koje pripadaju ekspresionizmu, uz poneku koja je začetak apstraktne umetnosti, stapaju se crvena, zelena, ljubičasta, plava i crna boja. Slikala je pejzaže i portrete, a među njena najpoznatija dela ubrajaju se: “Bavarac sa šeširom”, “Dereglije na Savi” (smatraju se prvim impresionističkim delom u Srbiji), “Most na Seni”, “Kosovski božuri”, “Gračanica”, “Nebo nad Srbijom”, “Most cara Dušana u Skoplju” i poslednje delo – “Valjevska bolnica”.
Po oceni istoričara umetnosti, njeno slikarstvo uvodi srpsku umetnost u tokove savremene evropske umetnosti. Zahvaljujući njenom istrajnom duhu, školovanju u Minhenu, posetama likovnim centrima Evrope – Parizu i Italiji, brojnim izložbama suvremenih slikara i stalnom povratku tradicionalnoj Srbiji, ostao je trag na njenim platnima, pa njeno slikarstvo najvećim delom ide ukorak sa evropskim ekspresionizmom.
Uz intenzivno bavljenje slikarstvom, Nadežda Petrović je bila i politički aktivna. Zalagala se za socijalnu pravdu i pružanje pomoći, što će je dovesti i do mesta ratne bolničarke. Jedan je od osnivača Kola srpskih sestara 1903. godine, organizovala je najveći ženski skup iste godine. Držala je i govor sa terase Narodnog pozorišta u Beogradu povodom aneksije Bosne i Hercegovine od strane Austro-Ugarske. A uz sve to, napisala je čak i jednu (nikad izvedenu) pozorišnu dramu.
Poslednje godine svog života Nadežda Petrović je provela u ratovima kao dobrovoljna bolničarka. U oba Balkanska rata je na frontu previjala vojnike. Preležala je i tifus i koleru, no nikada nije prestajala da slika. Za vreme Prvog svetskog rata bila je dobrovoljac Dunavske divizije i prva žena ratni fotograf. Odlikovana je Ordenom za hrabrost i Ordenom Crvenog krsta. Nažalost, opaka bolest ju je oborila. Umrla je od tifusa u Valjevu 3. aprila 1915. godine.
Za života nije doživela zasluženo priznanje za svoj slikarski rad. Nakon negativnih kritika i godina zaborava, retrospektivnom izložbom njenih dela u paviljonu “Cvijeta Zuzorić” u Beogradu 1938. konačno joj se odaje zaslužena počast i dobija priznanje vrhunske umetnice koja se nalazi u samom vrhu srpskog slikarstva.
