Istraživanje u sklopu projekta “Raspored naseljenosti i kretanje srpskog stanovništva u Hrvatskoj (1880 – 2011)“, koje je sprovelo Vijeće srpske nacionalne manjine Grada Zagreba, pružilo je detaljniji uvid u kretanje stanovništva u Hrvatskoj po gradskim naseljima, kroz presjek od 12 provedenih cenzusa.

Prema popisu stanovništva 1991. godine, u Hrvatskoj je sa statusom gradskog naselja bilo 19 naselja u kojima je srpsko stanovništvo bilo većinsko (udio od preko 50 posto). Gradska naselja s većinskim srpskim stanovništvom (1991. godine) raspoređena su širom Hrvatske: najviše ih je u Lici – šest, zatim u dalmatinskom zaleđu četiri, na Kordunu i Baniji po tri, u Slavoniji dva i u Gorskom kotaru jedno. Udio srpskog stanovništva u njima 1991. godine kreće se u rasponu od 54,28 posto u Hrvatskoj Kostajnici do 97,97 posto u Kistanjama. Najveće gradsko naselje među njima je Knin sa 9.867 stanovnika srpske narodnosne pripadnosti, potom Borovo sa 5.146 stanovnika, Glina sa 4.831 stanovnikom i Gračac sa 3.906 stanovnika srpske narodnosne pripadnosti. U svim tim gradskim naseljima 1991. godine živjelo je 46.303 srpskih stanovnika. Najveću zastupljenost srpskog stanovništva od preko 90 posto imaju četiri gradska naselja: Donji Lapac, Gračac, Kistanje i Plaški, a s više od 70 posto zastupljenosti ima ukupno 12 gradskih naselja, od čega najviše u Lici (pet) i dalmatinskom zaleđu (četiri). Prosjek zastupljenosti stanovnika srpske narodnosne pripadnosti u svim naseljima iznosi 73,64 posto.

Prema popisu stanovništva 2001. godine, stanje u ovim gradskim naseljima se drastično promijenilo, kao rezultat etničkog čišćenja provedenog tokom rata devedesetih godina prošlog stoljeća. U svim naseljima udio srpskog stanovništva se drastično smanjio. Samo su dva naselja zadržala status većinskog srpskog naselja, ali na nešto nižoj razini (Borovo i Plitvica Selo).

U posljednjoj koloni Tablice 1 vidljivo je u kojem razmjeru se udio srpskog stanovništva pojedinih gradskih naselja smanjio u navedenom 10-godišnjem međupopisnom razdoblju. To su nedvojbeno kataklizmički razmjeri, jer se broj srpskih stanovnika u njima smanjio prosječno za više od 75 posto, a u nekima i znatno više. Tako na primjer u tri gradska naselja (Benkovac, Lički Osik i Obrovac) preko 90 posto, u sedam gradskih naselja (Glina, Gračac, Hrvatska Kostajnica, Knin, Okučani, Plitvica Selo i Topusko) između 80 i 90 posto, a u sedam naselja (Donji Lapac, Dvor, Gvozd, Kistanje, Korenica, Plaški i Vojnić) između 70 i 80 posto. Ukupno stanovništvo ovih naselja svelo se sa 46.303 stanovnika 1991. godine na 11.517 stanovnika 2001. godine ili za preko 75 posto manje stanovnika srpske nacionalnosti u promatranim gradskim naseljima. Sasvim je realno pretpostaviti da je u ovoj popisnoj dekadi to smanjenje bilo još i veće.

Ostaje da vidimo što će sljedeće godine pokazati novi popis stanovništva i koliko će se još smanjiti brojka od 185 hiljada Srba, koliko je zabilježeno na posljednjem popisu iz 2011. godine.