Prije 47 godina, preciznije 25. januara 1978. preminuo je Skender Kulenović, književnik i akademik, prozaista i pjesnik, dramski pisac i učesnik NOB-a. Djelo „rudara jezika“, kako ga je svojevremeno opisao Danilo Kiš, i „apsolutnog Krajišnika u jeziku“, kako je o Skenderu govorio Radomir Konstantinović, za vrijeme njegovog života često je bivalo zapostavljeno, stavljano u drugi plan, dijelom zahvaljujući i njemu samom jer je često posezao za pauzama u pisanju, ali dijelom i zbog čudnog ponašanja kritičara koji nisu vidjeli njegov opus dalje od „Stojanke majke Knežopoljke“. S druge strane, za takav odnos prema njemu donekle je kriv i Skenderov karakter koji u komunističkom sistemu nije mogao da otrpi golim okom vidljivu nepravdu. Na kraju je Kulenović ipak dobio mjesto koje zaslužuje u književnosti nekadašnje Bosne i Hercegovine, kao i cijele bivše Jugoslavije.
Rođen je 2. septembra 1910. godine u Bosanskom Petrovcu, u mnogobrojnoj porodici Saliha i Hanife. Bila je to begovska familija, dobrostojeća i ugledna u Krajini. Osnovnu školu završava u Bosanskom Petrovcu, u godinama nakon Prvog svjetskog rata, kada nove kraljevske vlasti prve zajedničke države južnih Slovena sprovode agrarnu reformu zbog koje dolazi do naglog osiromašenja njegove porodice. Zbog svega Kulenovići prelaze u Travnik, rodni grad njegove majke, gdje završava gimnaziju. U tom periodu objavljuje i prvu zbirku soneta „Ocvale primule“. Soneti će ostati njegov „trejdmark“ tokom cijelog života.
Nakon gimnazije upisuje studije prava u Zagrebu gdje se priključuje Komunističkoj partiji. Na studijima počinje intenzivnije da se bavi pisanjem, a zajedno sa Hasanom Kikićem i Safetom Krupićem pokreće časopis Putokaz u kojem objavljuje i prvu pripovijetku „Noć u vezirskom gradu“. Odlučuje da se potpuno posveti književnosti i napušta fakultet, a u tom raspoloženju dočekuje i početak Drugog svjetskog rata na našim prostorima. Priključuje se partizanskom odredu u Bosanskoj krajini i ostaje aktivan učesnik NOB-a sve do kraja rata. Istovremeno se intenzivno bavi književnim, ali i novinarskim radom. Učestvuje u pokretanju listova Glas (današnji Glas Srpske) i Oslobođenje (koji i danas izlazi u Sarajevu), a u tim godinama piše i objavljuje svoja najpoznatija djela „Stojanka majka Knežopoljka“ i „Na pravi put sam ti, majko, izišo“.
Skender Kulenović imao je dva brata, Muzafera i Muhameda. Pomenuta teška životna situacija u kojoj se našla porodica uticala je na njihov životni put, pa je Muhamed završio likovnu akademiju u Krakovu, a Muzafer pravo u Beogradu. S početkom rata i oni su se obreli u Bosni i oba su izgubili živote što je, takođe, u velikoj mjeri uticalo na Skenderov karakter, ali i kasnije pisanje.
Nakon rata nastavlja sa umjetničkim angažmanom i postaje direktor drame u sarajevskom pozorištu. Iz tog perioda datira čuvena pretpremijera njegove prve drame „Djelidba“ sa koje su, usred izvođenja predstave, izašli svi lokalni komunistički zvaničnici, nezadovoljni načinom prikazivanja tadašnjeg društva. Premijera nikad nije održana, a tek nekoliko decenija kasnije taj komad je ponovo postavljen.
„Skender je birao uvijek najtvrđu riječ, uvijek iz najdubljih jezičkih slojeva, uvijek iz najtamnijih svojih leksičkih zona, jer je za njega najtačnija bila ona riječ koja je najduže mirovala u rudi predanja, ona koja je najmanje istrošena, ona koja je najljuće zveknula na njegovom jezičnom nakovnju“, pisao je o Skenderu Danilo Kiš koji je, uz pomenutog Konstantinovića, svakako najviše cijenio Kulenovićevo djelo.
Bio je oženjen Verom Crvenčanin, koja je bila prva žena reditelj u bivšoj Jugoslaviji. Detalje iz piščevog života otkrila je nakon njegove smrti u knjizi „Skenderova trajanja“. O famoznoj pretpremijeri „Djelidbe“ prije 15-ak godina je izjavila: „Na premijeri izlazi Rodoljub Čolaković, tresne vratima demonstrativno, za njim izlaze svi ostali niži činovnici i ostaje poluprazna sala i glumci na sceni i pisac u loži koji gleda sunovrat predstave. Glumci su izdržali do kraja, publika koja se nije osvrtala na izlazak zvaničnika ostala je u gledalištu i dobili su izvanredan aplauz. Posle toga sledi izjava jednog moćnika, Đure Pucara, koji kaže Skenderu sutradan: Da nisam znao da si ti to pisao, ja bih pomislio da je to pisao državni neprijatelj.“
Vera je otkrila da se Kulenović, nakon Drugog svjetskog rata u dokumentima izjašnjavao kao – Srbin. „On to nije javno govorio jer nije sebi time pravio reputaciju srpskog pisca. A da ga nisu ni srpski ni bosanski ni bilo koji drugi zvaničnici vukli na sve strane, to je opet priča za sebe. Bitno je da je Skender ostao veran sebi“, govorila je Vera Crvenčanin Kulenović.
