U istoriji je malo dana kakav je bio 25. novembar 1918. godine. Tog datuma u Novom Sadu održana je Velika narodna skupština na kojoj je odlučeno da se delovi Austro-Ugarske – Banat, Bačka i Baranja – pripoje Kralјevini Srbiji i, zajedno sa njom, budućoj Kralјevini Srba, Hrvata i Slovenaca-Jugoslaviji. Na izborima za ovu Skupštinu, koji su raspisani posle kapitulacija Austro-Ugarske i Nemačkog Carstva, pravo glasa imali su svi stariji od 20 godina, dakle i žene, a zatim se među poslanicima našlo i sedam dama. One su prve žene u istoriji, posle Aleksandre Gripenberg iz Finske, koje su učestvovale u radu jednog parlamenta.

Dva velika sna, o ujedinjenju Srba s obe obale Save i Dunava i o pravima žena, ostvarena su u jednom danu.

Do srpskih sredina (i u Kneževini/Kralјevini Srbiji i van nje) dopirao je glasan eho feminizma, a njegova prva predstavnica bila je novosadska glumica i novinarka Draga Dejanović (1840-1871). O Srpkinjama u Prvom svetskom ratu postoje dirlјiva i upečatlјiva svedočenja. U istoriji je teško pronaći dostojno poređenje s herojskim učešćem žena-lekarki i bolničarki u srpskoj vojsci.

Za vreme Prvog svetskog rata, 1916, u izbeglištvu u Ženevi, članice Srpskog narodnog ženskog saveza, osnovanog 1906. na čelu sa Savkom Subotić, poslale su javni apel Internacionalnoj feminističkoj alijansi da se spreči deportacija devojaka i žena od 13 do 40 godina u Austriju, gde su izložene krajnim poniženjima. Srpski narodni ženski savez je 1918. uputio pismo g-đi Penkherst u kojem objašnjava i političku platformu borbe za ujedinjenje južnih Slovena.

Pred sam kraj rata, žene u Vojvodini su (privremeno) izborile pravo glasa. Među poslanicima Velike narodne skupštine Banata, Bačke i Baranje bilo je sedam žena. Ironija istorije učinila je da na sam dan zasedanja skupštine u Novom Sadu umre Savka Subotić, jedna od najzaslužnijih za izlazak iz senke i žena s tog prostora. Kada su, tokom novembra 1918. u 211 izbornih jedinica na teritoriji Bačke, Banata i Baranje, birani poslanici za predstojeću Veliku narodnu skupštinu na kojoj će se te oblasti, neopozivo, prisajediniti Kralјevini Srbiji, pravo glasa su, prvi put u istoriji Evrope, imale i žene. Štaviše, njih sedam – Milica Tomić, Mara Malagurski, Anastasija Manojlović, Marija Jovanović, Olga Stanković, Katica Rajčić i Manda Sudarević – izabrane su za poslanice te skupštine. Bio je to revolucionaran demokratski iskorak u doba u kojem su Engleskinje, Francuskinje ili Nemice samo sanjale.

Posle proboja Solunskog fronta, usledile su kapitulacije Centralnih sila i prestanak postojanja Austro-Ugarske bio je pitanje dana. U novembru 1918. obrazovan je Narodni odbor Srba u Ugarskoj, okuplјen oko ideje da svaki narod ima pravo da odlučuje o svojoj budućnosti. Planirano je održavanje izbora za skupštinu u koju bi ušli predstavnici srpskog naroda u Ugarskoj, kao i drugih južnoslovenskih naroda i svih ostalih koji podržavaju ulazak u zajedničku državu sa Srbijom. Osnovani su i pododbori, koje su činili pripadnici svih političkih grupacija: radikali, demokrate, socijalisti. Velika narodna skupština Srba, Bunjevaca i ostalih Slovena u Banatu, Bačkoj i Baranji zakazana je za 25. novembar 1918. u Novom Sadu. Izborni red predvideo je 211 izbornih jedinica, pravo glasa za starije od 20 godina, i muškarce i žene, kao i da se na hilјadu stanovnika bira jedan, a na 1.500 – dva poslanika. Dana 24. novembra 1918. održan je zbor na kojem su poslanici Srema odlučili o njegovom prisajedinjenju Srbiji, a njihov predstavnik Žarko Miladinović prisustvovao je i na Skupštini održanoj sutradan u Novom Sadu u Grand hotelu.

Na Veliku narodnu skupštinu u Novom Sadu 25. novembra 1918. pristiglo je 757 poslanika. Taj ponedelјak je bio prohladan, provejavala je susnežica. Sve poslanice iz Subotice, kao i većina najviđenijih Subotičana na skupštini održanoj u balskoj dvorani hotela Grand (kasnije hotel Sloboda, a sada Vojvođanska banka, na Trgu Svetozara Miletića), ovekovečeni su na velikoj slici (3,20×200) Anastasa Bocarića, koju su finansirali subotički poslanici na Velikoj narodnoj skupštini. Slika je vlasništvo Gradskog muzeja u Subotici, na reversu u Muzeju Vojvodine u Novom Sadu.

Odluke Skupštine: Bačka, Baranja i Banat se politički i privredno otceplјuju od Austro-Ugarske i obrazuje se Savet i Uprava kao privremeni organi vlasti (do prisjedinjenja Kralјevini Srbiji i, zajedno s njom, budućoj Kralјevini Srba, Hrvata i Slovenaca). Prethodno, za vreme rata, odlukama Niške (7. decembra 1914) i Krfske deklaracije (20. jula 1917), dogovoreni su obrisi te buduće zajedničke države Južnih Slovena, koja je proglašena u Beogradu 1. decembra 1918.

U očima većine stanovnika dotadašnje Južne Ugarske (Vojvodine), Kralјevina Srbija viđena je kao jedina budućnost. Srbija je odabrana zbog njenog veka državnosti, jer je zaslužna za pobedu Antante i zato što je matica srpskog naroda čiji su predstavnici činili većinu poslanika.

Vlada Kralјevine Srbije zamolјena je da zastupa interese tih krajeva na Konferenciji mira u Parizu, a predviđena su i prava manjinskih naroda koji posle razgraničenja na Versajskoj mirovnoj konferenciji ostanu van granica svoje zemlјe. Izabrani su predstavnici Velike skupštine za pregovore u Beogradu i Zagrebu: Jaša Tomić i Blaško Rajić, Jovan Manojlović i Vasa Stajić. Jaša Tomić svoj stav izrazio je metaforom: „Obući ćemo srpsku košulјu i ogrtač Jugoslovena“, dok su demokrate nastupale s jugoslovenskog stanovišta.

Velika skupština u Novom Sadu zauzima počasno mesto u istoriji i zbog toga što se među njenim poslanicima našlo i sedam žena. Prvi put u istoriji žene su ostvarile ne samo pravo glasa, nego i pravo učešća u radu parlamenta

Milica Tomić (Novi Sad 1859 – Beograd 1944) bila je ćerka Svetozara Miletića i supruga Jaše Tomića. Roditelјi su je uputili na školovanje u Peštu i Beč, gde je bila odlična studentkinja i objavlјivala književne radove. O njenom obrazovanju svedoči i to što je, pored srpskog, govorila francuski, engleski, nemački i mađarski jezik. Političke tekstove objavlјivala je u očevoj Zastavi i te novine je 1885. donela u miraz Jaši Tomiću, vođi radikalskog krila Srpske narodne slobodoumne stranke. Posle raskola, stare nesuglasice nisu nestale, nove su nastale, a mržnja, strasti i gnev su rasli. Miša Dimitrijević dokopao se pisma koje je Milica (tada Miletić) napisala svom vereniku Branku Petroviću, pravniku iz Bečkereka i objavio ga u Braniku. Hteo je da osramoti Milicu, a Jašu Tomića unizi kao muža, političara i čoveka. Namera tog perfidnog i amoralnog čina bila je da se Zastava otrgne od radikala. Bračni par Tomić dospeo je tako u žižu javnosti. Uvređen i besan, Jaša Tomić je 4. januara 1890. na peronu železničke stanice u Novom Sadu ubio Mišu Dimitrijevića, ubodom nožem u grudi. Ovaj zločin u istoriji je upamćen kao „tucindanska tragedija“. Tuga i sramota ove nesreće bile su praćene sukobima između onih koji su branili i onih koji su napadali Tomića. Prvi su se pozivali na to da je branio čast svoje žene, a među drugima, koji su u ovom događaju videli zločin, prednjačio je pesnik, prevodilac, pravnik, političar i publicista dr Laza Kostić. Po izlasku iz šestogodišnjeg zatvora, Jašu Tomića dočekalo je, kao heroja, pet hilјada žena. Suprug je podržavao Milicu i u njenom angažovanju oko ženskog pitanja. Radila je na prosvećivanju žena, osnovala žensku čitaonicu „Posestrimu“, poteklu iz „Posela Srpkinja“, zalagala se za obrazovanje žena sa sela, pokrenula dobrotvorni fond za bolesne i siromašne žene, a 1911. osnovala je časopis Žena. Ovaj časopis, posvećen svakodnevnom životu žene kao majke i domaćice, ali i pitanjima ženskih prava na školovanje, jednakost i pravo glasa, izlazio je do 1914. i, potom, od 1918. do 1921.