Negdje uz sami početak Kišovog „Časa anatomije“ stoji jedan sugestivan odlomak: „U meni je tako u jednom času sazrela, takoreći sama od sebe, kao voće, svest o relativnosti svih nacionalnih mitova (i o tome bi se mogla napisati čitava knjiga), i, mada nisam pre toga nikad suvislo formulisao ideju koja me je počela opsedati – da bi bilo zanimljivo pogledati kako sve to, i o tome, piše u turskim udžbenicima istorije, u nemačkim, u italijanskim – u času kada sam to našao formulisano kod drugog (′Neka učenici izučavaju poslednje Napoleonove poraze na osnovu izveštaja iz Moniteura, koji otvoreno slavi njegove pobede, a pošto budu izučili u engleskim tekstovima istoriju francusko-engleskih ratova, neka sagledaju ponovo, sad iz francuskog aspekta, tu istu istoriju′) Bertrand Rasel u knjizi ′Pustite narod nek misli svojom glavom′, skoro doslovce onako kako sam tu misao nosio u sebi, ja sam je pročitao kao neku moju davnu ideju koja mi je poznata i koja me je opsedala još od detinjstva.“

Bitka kod Slivnice koja je počela 17. novembra 1885. i trajala do 19. istog mjeseca u srpskoj istoriji ima posebno mjesto. Zanimalo me kako ona izgleda iz druge perspektive, one bugarske. U uzornoj „Istoriji Bugarske“ čiji je prevod objavio beogradski Klio iz pera Marije Joane Stojadinović, a koju su ispisali Dimitar Popov, Ivan Božilov, Cvetana Georgijeva, Konstantin Kosev, Andrej Pantev i Iskra Baeva bitka kod Slivnice kao takva se uopšte i ne pominje. Srpsko-bugarski rat, međutim, onaj iz jeseni 1885, čija je ova bitka bila dio, dobio je indikativan odlomak: „Sednice Carigradske konferencije (…) prekinute su iznenadnom vešću da je Srbija 2. novembra objavila rat Bugarskoj i da je prešla bugarsku državnu granicu. Ovaj presedan u novijoj istoriji srpsko-bugarskih odnosa je stvorio trajan, a u nekim aspektima i teško ispravljv pečat podozrivosti, koja je čak dostizala apsurdnu netrpeljivost.“

Slivnica je pojam koji u srpskoj istoriji konotira veliki poraz ne toliko simbolički važan kao onaj kosovski, ali takođe ne i nebitan. Svojevremeno je doživljen kao „nacionalna sramota“ i shvaćen je početak moguće prekretnice. Na nivou faktografije, srpska vojska je tu doživjela veliki poraz od bugarske vojske, 17-19. novembra 1885. godine. Poginulo je tokom bitke 3.000 Srba i 2.500 Bugara. U srpskom pamćenju poraz u Slivnici je ostao „neprebolna rana”. Pjesnik Vojislav Ilić Mlađi je posvetio tragediji Slivnice jednu rodoljubivu pjesmu. Tridesetak godina kasnije, pobjeda u bici na Bregalnici biće masovno doživljena kao „osveta zbog Slivnice“.

U većini tumačenja, uzrok poraza srpske vojske bio je činjenica da je bugarska vojska uspjela da napadne srpsku, prije nego je srpska dočekala termin kad je planirala da napadne bugarsku. Dunavska i Drinska divizija 17. novembra su još uvijek čekale da im se pridruže Šumadijska i Moravska. Ne želeći, naravno, da budu nadjačani, Bugari su već 17. novembra udarali na lijevo krilo Dunavske divizije. To je Bugarima dalo startnu prednost. Ipak, očekivalo se da već sutradan stignu pomenute dvije divizije i da dođe do nekog balansa. Desilo se, međutim, da je Šumadijska divizija zaista stigla 18. novembra, ali da Moravska nije došla na vrijeme jer ih je zadržala borba sa dva bugarska bataljona koja su ih dočekala u zasjedi. Za razliku od stanja u srpskoj vojsci, bugarskoj su kontinuirano stizala nova pojačanja. Ipak, ni osamnaestog novembra još uvijek nije bilo jasno kakav će biti ishod bitke.

To je odlučeno sutradan, 19. novembra, u najkrvavijem dijelu bitke kad je stradalo oko 2.200 pripadnika srpske vojske, odnosno oko 1.800 Bugara. Razlika u gubicima možda i nije prevelika, ali činjenica je da se srpska vojska povukla sa prethodnih položaja.

U istorijskom pamćenju Srba i Bugara ova bitka je početak niza međusobnih neprijateljstava u nekoliko budućih ratova. S jedne strane, malo je naroda sličnijih po brojnosti i po istoriji kao što su Srbi i Bugari, a s druge, kao u klasičnom primjeru frojdovskog „narcizma malih razlika“ ostali su tragovi, kako su to lijepo formulisali bugarski istoričari, „pečata podozrivosti“.

Bilo kako bilo, ako je istorija zaista učiteljica života, bitka kod Slivnice je, ako ništa drugo, bila lekcija iz koje se nešto zaista naučilo. Vidjeće se to u nastupajućim balkanskim ratovima. U tom smislu, imajuću u vidu brojne nenaučene istorijske lekcije, priča o bici kod Slivnice nije nužno potpuno negativna, usprkos očiglednom vojnom porazu.