15. novembar: patrijarh i glumac

Piše: Muharem Bazdulj

Na današnji dan, 15. novembra 2009. umro je patrijarh Pavle. Ostalo je zabilježeno da je na njegovoj sahrani prisustvovalo više od 600.000 ljudi, a danima uoči pogreba čekalo se satima u redu kako bi se oprostilo od poglavara srpske crkve. Tačno četrnaest godina poslije umro je veliki glumac Žarko Laušević

Od obnove srpske patrijaršije prije 104 godine, na njenom čelu se dosad smijenilo osam patrijarha: Dimitrije (1920 – 1930), Varnava (1930 – 1937), Gavrilo (1938 – 1950), Vikentije (1950 – 1958), German (1958 – 1990), Pavle (1990 – 2009), Irinej (2010 – 2020), sanašnji Porfirije (od 2021). Iz današnje perspektive, neki od njih su puke istorijske ličnosti, a neki drugi figuriraju u brojnim ličnim sjećanjima. Onaj koji se možda pamti sa najvećim pijetetom je patrijarh Pavle. Budući patrijarh, građanskim imenom Gojko Stojčević, rodio se na teritoriji tadašnje Austro-Ugarske, u srezu Donji Miholjac, a današnje Republike Hrvatske, u Slavoniji, na području Osiječko-baranjske županije, u opštini Magadenovac, u naseljenom mjestu Kućanci. Bio je jedanaesti septembar 1914. godine, tek je, dakle, započeo Prvi svjetski rat. Rano je ostao bez roditelja, a nosio je majčino prezime. Otac mu se prezivao Okrajnov. Nakon završena prva četiri razreda u rodnom mjestu, školovanje je nastavio u Tuzli. Tamo mu je Meša Selimović bio stariji školski drug. Bogosloviju je završio u Sarajevu. Jelena Čalija ovako sažima priču o njegovom odraslom životu prije izbora za patrijarha: „Zamonašio se u manastiru Blagoveštenje 1948. dobivši ime Pavle. Jedno vreme bio je sabrat manastira Rače, zatim je bio zamenik učitelj u prizrenskoj Bogosloviji Svetog Ćirila i Metodija. Završio je studije teologije u Beogradu i postdiplomske studije u Atini. Za episkopa raško-prizrenskog izabran je 1957. godine. Gotovo 34 godine proveo je na Kosmetu na tronu prizrenskih episkopa. Obaveštavao je redovno ne samo crkvene organe već i državnu vlast o napadima Albanaca na imovinu crkve, monahe pa i sam srpski narod koji se iseljavao, a vređanja i fizičke napade trpeo je i sam. Njegovi izveštaji Svetom arhijerejskom Sinodu danas predstavljaju vredan istorijski dokument o životu srpske crkve i naroda krajem prošlog veka na Kosovu i Metohiji. U Eparhiji raško-prizrenskoj gradio je nove crkve, obnavljao stare i porušene, starao se o Prizrenskoj bogosloviji, gde je povremeno držao i predavanja iz crkvenog pevanja i crkvenoslovenskog jezika.“

Bio je patrijarh u vjerovatno najgorem istorijskom periodu za srpski narod u posljednjih nekoliko decenija. Taj njegov „mandat“ jedanput je opisan ovako: „Zalaganjem patrijarha Pavla zalečen je višegodišnji raskol u srpskoj crkvi na američkom kontinentu, bio je glas razuma i smirenosti u vreme ratova, mržnje i sankcija, hrabro je išao ispred svog naroda i dok su se u zemlju slivale izbegličke kolone, u vreme bombardovanja Jugoslavije 1999. godine, kao i u novom stradanju srpskog naroda na Kosmetu, stalno pozivajući svoju pastvu da budu ljudi, a svima drugima ukazujući na stradanje i patnje srpskog naroda.“

Umro je na današnji dan, 15. novembra 2009. Ostalo je zabilježeno da je sahrani patrijarha Pavla u Beogradu prisustvovalo više od 600.000 ljudi, a u danima uoči pogreba građani su satima čekali u redu kako bi se oprostili od poglavara srpske crkve. Sahranjen je po sopstvenoj želji u manastiru Rakovica.

Tačno četrnaest godina po smrti patrijarha Pavla, u Beogradu je umro jedan glumac, veliki glumac, po imenu Žarko Laušević. On se rodio na Cetinju 19. januara 1960. Školovao se na Cetinju i u tadašnjem Titogradu, gdje se zainteresovao za glumu i pozorište. Diplomirao je na beogradskom FDU 1982. Sredinom osamdesetih postaje velika svejugoslovenska filmska, televizijska i pozorišna zvijezda.

Bilo je uloga i uloga, pisalo se o njima i pričalo, ali meni i mojim travničkim drugovima, on je bio Šilja iz „Sivog doma“. Ima nečeg bizarnog u tome da generacijski formativna televizijska serija govori o popravnom domu. Ti nadimci su se lijepili kao etikete: neko bi postao Robija, neko Šojka, a neko Čombe. Jedino niko nije bio Šilja. U malim balkanskim gradovima, u nadimku mora biti nečeg pogrdnog.

Onda, kad se zajednička zemlja raspala, njemu život namješta situaciju u kojoj u samoodbrani i odbrani vlastitog brata ubija dvojicu ljudi. Bio je osuđen na 15, odnosno 13 godina, da bi sud preinačio presudu na robiju od četiri godine, poslije čega je pušten iz zatvora. Petnaestak godina je živio u SAD, a po povratku u Srbiji vraća se i glumačkoj karijeri. Njegove autobiografske knjige spadaju među najprodavanije u novijoj istoriji Srbije i susjednih zemalja. Iz njihove teksture vidljiv je uticaj Fjodora Mihajloviča Dostojevskog i Svetog pisma.

Umro je 15. novembra 2023. Tako je kalendar združio jednog monaha i jednog pokajnika.

 

Vremeplov


Ako imate prijedlog teme za nas, javite se na portal@privrednik.net

Pratite P-portal i na društvenim mrežama: