Spisak globalnih filmskih zvijezda koje su dolazile na beogradski FEST je dug i impresivan: Marčelo Mastrojani, Harvi Kajtel, Liv Ulman, Bernardo Bertoluči, Sofija Loren, Robert De Niro, Mikelanđelo Antonioni, Džoni Dep, Miloš Forman, Katrin Denev, Vim Venders, Abaz Kjarostami, kao i Hana Šigula. FEST je bio zanimljiv način da se na kulturnoj mapi Evrope, Jugoslavija i Beograd uspostave kao važna tačka, socijalstička zemlja i njen glavni grad u koje su vodeći filmski umjetnici sa Zapada uvijek dobrodošli.
FEST je u svojoj istoriji, dugoj nešto malo više od pola stoljeća, prošao kroz barem tri distinktivne faze. Prva faza se tiče zlatnog doba SFRJ. Jugoslavija je vodeća zemlja Pokreta nesvrstanih, socijalistička zemlja čiji državljani slobodno putuju i na istok i na zapad, pa je ovaj festival privilegovana filmska smotra u jednoj posebnoj zemlji. Raspadom SFRJ i nastankom SRJ kao zajednice Srbije i Crne Gore koja će godinama biti pod sankcijama i izolovana, FEST doživljava simboličnu i stvarnu regresiju. Naposljetku, padom Miloševićevog režima, ukidanjem sankcija i povratkom Srbije u globalni poredak, FEST se vraća na stari kolosijek. Sve, dakle, ispada skoro kao simplifikacija klasične Hegelove trijade: teza-antiteza-sinteza.
Na jednom nivou, FEST je takmičarski festival, a na drugom filmska revija koja Beograđanima na uvid donosi najbolja novija djela filmske umjetnosti. Dobra slika pozicije današnjeg Beograda i Srbije je činjenica da je pobjednik ovogodišnjeg FEST-a, koji je održan od 23. februara do 3. marta, ruski film „Gospodar“ režisera Jurija Bikova. Interesantno je da ovo nije prvi put da je Bikov nagrađen najvažnijom nagradom FEST-a. Prije devet godina, 2015, Bikov je takođe dobio glavnu nagradu FEST-a za svoj film „Budala“.
FEST je oduvijek bio međunarodni festival, međutim, posljednjih godina je zanimljivo da po pravilu domaći filmovi, takođe, privlače veliku pažnju. Tako je bilo i ove godine. Film koji je prikazan na zatvaranju bio je „Ruski konzul“ Miroslava Lekića, snimljen prema istoimenom romanu Vuka Draškovića. Ceremoniji svečanog zatvaranja prethodio je defile zvanica na crvenom tepihu, gdje su se pojavili brojni zvaničnici, glumci, reditelji, članovi filmskih ekipa, članovi žirija, među kojima su bili Ivica Dačić, Dubravka Đedović Handanović, Nebojša Dugalić, Radivoje Bukvić, Vlatka Vorkapić, Marko Đorđević, Vuk Drašković, Miroslav Lekić, Paulina Manov, Svetozar Cvetković, Svetislav Basara, Damir Handanović i mnogi drugi.
Politikina nagrada „Milutin Čolić” za najbolji srpski film u FEST-ovim programima pripala je Marku Đorđeviću za ostvarenje „Za danas toliko”. Prilikom uručenja nagrade reditelj Marko Đorđević se zahvalio žiriju. „Ovih dana dobijam puno poruka i atmosfera na premijeri je bila neverovatna. Mnogo mi je drago što film komunicira sa publikom i budi u ljudima nešto lepo. Ovaj film mi mnogo znači i meni se sviđa”, rekao je Đorđević. Nagradu Fedora za najbolji evro-mediteranski film u Glavnom takmičarskom programu osvojio je film „Radnička klasa ide u pakao” u režiji Mladena Đorđevića. Nakon uručenja nagrade reditelj Mladen Đorđević kaže da je prisustvo na FEST-u za njega velika čast. „Film ‘Radnička klasa ide u raj’ Elija Petrija iz 1971. godine je film sa kojim polemišem svesno sa naslovom, repliciram na taj naslov. Film sam gledao devedesetih kao student”, rekao je Đorđević.
S druge strane, van konteksta nagrada, bili su filmovi koje srpska publika u redovnoj distribuciji još nije bila u prilici vidjeti. Jedan od takvih je „Zona interesa“ Džonatana Glejzera. Kritika ga je opisala kao jedan od najekskluzivnijih filmova trenutka, odnosno kao film o Aušvicu u kom nema nijedne scene zloglasnog logora, već gledamo tih i idiličan život porodice koja živi tu pored, uz sve one zvuke strahota i dima u drugom ili trećem planu.
Često je potenciran i film „Ajlin“ u kojem Tomasin Mekenzi i En Hatavej igraju koleginice na poslu, ali i nešto možda malo više, jer ova mlađa je zagledana u stariju i trudi se da ostvari konekciju sa njom i pobjegne od ustajalog života zlostavljanja od strane strogog i ludog oca.
Naposljetku, u svom najrecentnijem filmu „Opalo lišće“ finski reditelj Aki Kaurismaki nastavlja svoja istraživanja ljubavnih sreća i nedaća. Neko je efektno rekao da kad bi Pedro Almodovar bio iz sjeverne Evrope, nešto manje melodramatičan, a skloniji tugaljivosti, onda bi rezultat bio „Opalo lišće“. Duhovita i nesvakidašnja ljubavna priča data je u anahronom prostoru, tako da postaje nevažno kada i gdje se radnja odvija. Time Kaurismaki dočarava univerzalnost potrebe za ljubavlju, ali i nesposobnosti da na nju odgovorimo. Služeći se nekonvencionalnim metodama, prividno anti-romantičarskim (i romantičnim), finski reditelj zapravo uliva posljednju nadu u moć ljubavi.
Centralna lokacija ovogodišnjeg FEST-a bio je Dom sindikata. To je sjajna lokacija, ali nije Sava centar, koji je na neki način sinonim za FEST. Sava centar je bio u procesu obnove, a iduće godine trebao bi biti spreman da ponovo prima filmofile. Stoga se naredni FEST već čeka s posebnim nestrpljenjem.
