U paketu neriješenih političkih, ekonomskih i nacionalnih pitanja u postdejtonskoj BiH već tri decenije važno mjesto zauzima jedno koje djelimično okuplja sva tri pomenuta faktora, a dominantno se tiče sporta. To pitanje glasi: Zašto cijela zemlja ne navija za njenu fudbalsku reprezentaciju?
Nije tu samo fudbal sporan, već i drugi sportovi, ali se kroz najpopularniju igru nekako najviše prelamaju sve linije podjela u današnjoj BiH. Još od sredine devedesetih, kada je fudbalska reprezentacija prvi put stupila na najveću svjetsku scenu, za tu selekciju navijaju uglavnom Bošnjaci, dok Srbi i Hrvati, kao druga dva konstituenta na kojima počiva dejtonska BiH, svojim nacionalnim timovima i dalje smatraju one u Beogradu i Zagrebu. Procenat Srba i Hrvata koji navijaju za tu selekciju otprilike je jednak procentu igrača koji su proteklih godina nastupali za nju. Minoran je. Uvriježeno je mišljenje da su samo oni koji nisu bili na radaru selektora Hrvatske i Srbije, pristajali da igraju za BiH, ali dobar dio njih morao je da se suoči sa negativnim kritikama u vlastitim sredinama. Istovremeno, za selekcije susjednih država igrali su brojni igrači porijeklom iz BiH. Spisak je dugačak koliko i njihova odlučnost da igraju isključivo za te reprezentacije.
Pojedini mediji u Sarajevu i danas oživljavaju sjećanja na utakmicu reprezentacija tada zajedničke države Srbije i Crne Gore i Bosne i Hercegovine u Beogradu odigrane u okviru kvalifikacija za SP u Njemačkoj, kada je grupa navijača bh. selekcije na beogradskoj Marakani zamalo linčovana, a glavni vinovnici incidenta bili su upravo iz BiH, samo što su oni navijali za Srbiju, i došli su iz Republike Srpske.
Istovremeno, Fudbalski savez BiH proteklih godina vodili su pripadnici sva tri naroda i utisak je da su unutar te organizacije stvari funkcionisale besprijekorno kada je bio poštovan nacionalni ključ. Tog ključa unutar samog tima nikada nije ni bilo. Igrali su oni koje je birao selektor, bez primjesa prakse koja je, reći će stariji poznavaoci sportsko-političkih prilika u regionu, postojala u bivšoj Jugoslaviji, gdje su selektori ekipu kreirali vodeći računa o zastupljenosti svih federalnih jedinica.
U takvoj, pomalo šizofrenoj atmosferi, reprezentacija BiH je uspjela da se plasira na jedan Mundijal (Brazil, 2014) i da u nekoliko navrata bude nadomak plasmana na Evropsko prvenstvo. Za bastion te ekipe u smislu rezultata već odavno važi stadion u Zenici, kapacitetom manji od onih sarajevskih, gdje BiH rijetko gubi i koji je reprezentaciji u određenoj mjeri i taličan. Domaće utakmice bh. selekcije po pravilu na tribinama su obojene aktuelnom državnom „trokutastom“ zastavom, ali i barjakom sa ljiljanima koji je korišten tokom rata u BiH što, a sada se ponovo valja vratiti Srbima i Hrvatima, izaziva njihova ružna sjećanja i negativne komentare. Interesantno je da himna BiH nema tekst, pa za vrijeme izvođenja taktova te numere, publika uglavnom pjeva tekst pjesme „Jedna si, jedina“ koju su za himnu BiH smatrale bošnjačke vlasti tokom građanskog rata.
Situaciju je svojevremeno donekle uspio da olabavi tek Miroslav Ćiro Blažević. Travničanin rodom, Hrvat po nacionalnosti, bio je selektor reprezentacije 2008. i 2009. godine i postoje mnogi koji će danas reći da je to bio period u kojem se reprezentacija gledala drugim očima i u Republici Srpskoj. Za to je prije svega bio zaslužan sam Blažević. Šarmantni Ćiro je tokom mandata više puta dolazio u Banjaluku, susretao se sa tamošnjim političarima, u javnim istupima apelujući na razum i isključivo sportske stvari. Da je to zaista tako bilo svjedoči i situacija kojoj je svjedok bio potpisnik ovih redova. Kada je Ćirina BiH igrala sa Belgijom jednu od važnijih utakmica kvalifikacija, meč su na televiziji gledali gosti nekoliko banjalučkih kafića u strogom centru grada. Već na startu utakmice BiH je povela, a gol je burno proslavljen, što je dotada izgledalo nezamislivo. Svemir je, međutim, vraćen u ravnotežu samo nekoliko minuta kasnije kada su Belgijanci izjednačili. I taj gol je takođe burno proslavljen.
Predsjednik saveza trenutno je Srbin, Vico Zeljković, donedavno funkcioner banjalučkog Borca, ali drugi fakt iz njegove biografije glavna je tema medija u Sarajevu. Zeljković je, naime, sestrić Milorada Dodika, a to je sasvim dovoljno da ionako politički zatrovan sportski okvir dobije još teže konotacije. Kada se na to nadovežu i loši rezultati selekcije u proteklih godinu dana, gdje ponovo visi plasman na jedno veliko takmičenje, stvaraju se uslovi za potpuni haos.
U takav lonac (bosanski) prije nekoliko dana došao je jedan od srpskih najboljih fudbalera u proteklih 40-ak godina – Savo Milošević. Nakon što je imenovan za selektora reprezentacije, u samo par dana suočio se sa svim elementima tragikomedije koja obuhvata domaći fudbal, pa je bio prinuđen i da govori o politici, državno-pravnom uređenju, entitetima, kantonima i drugim nefudbalskim stvarima. Milošević je takođe rodom iz BiH. Karijeru je počeo u Podrinju iz Janje, mjesta pored Bijeljine, prije nego što je otišao u Partizan, odakle se vinuo visoko, što bi se, kako je i sam priznao, teško dogodilo da mu prvi trener u Beogradu nije bio Ivica Osim, još jedna legenda bh. fudbala koja je do smrti bila neka vrsta neformalnog savjetnika svim selektorima reprezentacije.
Milošević je tek drugi Srbin na mjestu selektora BiH reprezentacije, nakon Dušana Bajevića koji se na tom mjestu zadržao svega nekoliko mjeseci. I prije prvog meča Milošević je isprozivan jer je označen kao „Zeljkovićev čovjek“, a Zeljković, navodno, ne radi dobro za bh. fudbal, sve po nalogu moćnog ujaka. Još interesantnije je da, iako je Milošević legenda srpskog fudbala, vijest o njegovom imenovanju u Republici Srpskoj otišla je u drugi plan što je još jedna potvrda teze da više od polovine zemlje uopšte ne zanima njen „nacionalni tim“.
