Kada se spomene neka akademija nauka i umjetnosti, odmah se pomisli na važne ljude sijedih glava, s puno doktorskih titula, ali i staromodnih nazora. Takvo uvjerenje vrijedi i za Srpsku akademiju nauka i umetnosti, u nedavnoj prošlosti ponajviše zapamćenu po Memorandumu kojim je dio akademika definirao nacionalističku politiku koja je u ratovima devedesetih de fakto provedena u djelo. Kasnije je ona uglavnom bila percipirana kao institucija konzervativnog intelektualnog pejzaža, čiji su se članovi iza debelih zidova rijetko oglašavali u javnosti. Velika promjena dogodila se krajem prošle godine, kada je SANU u svoje redove primila nekolicinu novih članova iz, što je dosta neuobičajeno, redova umjetničkog ceha. Pritom se radi o ljudima suvremene estetske orijentacije i kritičkog nerva prema društvenim pitanjima.
Najstariji od njih, renomirani kazališni redatelj Dejan Mijač, veoma prisutan i na širem južnoslavenskom prostoru, u izjavi nakon izbora rekao je kako je proboj umjetnika u Akademiju poticajan, značajan i pravedan. “SANU bi trebalo da živi savremeno i ovo je prilika celoj umetničkoj profesiji da se na važnom mestu uključi svojim doprinosom u temeljnom izučavanju društva i njegovih tokova. Naša umetnost, ma koliko bila efemerna, bitna je kao umetnički čin i zato je važna”, rekao je Mijač. Veliki je i višeznačni opus koji nosi njegov potpis u jednoj od najprolaznijih i vrlo neuhvatljivih umjetnosti kao što je kazalište, u kojem je on ostavio dubok trag sa 174 predstave koje je režirao. Sjetimo se samo njegovih legendarnih predstava poput “Putujuće pozorište Šopalović” i “Rodoljupci” u Jugoslovenskom dramskom pozorištu, “Psećeg valcera” koji je obišao svijet ili antologijske “Pokondirene tikve” koja je otvorila sasvim novo poglavlje u tumačenju slavnog Jovana Sterije Popovića i utjecala na naredne generacije kazališnih autora. U karijeri dugoj više od šest decenija (rođen je 1934.), Mijač je režirao domaća i svjetska dramska djela, od Šekspira i Molijera do Ace Popovića i Biljane Srbljanović, a na planu njihovog tumačenja uveo je stanovitu vrstu modernizma koji nikada nije bio nametljiv ili izvještačen, zbog čega mu je do danas ostala odrednica da je svojim duhom “najmlađi redatelj” srpskog teatra. Mnogi uvaženi glumci javno su izjavljivali kako se njihove karijere mogu podijeliti na vrijeme prije i poslije suradnje s ovim velikim redateljem. “Izabrao sam profesiju u kojoj sam imao ne samo mogućnost, nego i obavezu da saopštavam ono što mislim da je vredno nekome reći”, kazao je jednom ovaj redatelj zaista velikog integriteta i ugleda.
Sljedeći novoizabrani član SANU je Miodrag Tabački, prvi kazališni scenograf i kostimograf koji je dobio titulu akademika. Po struci arhitekt s diplomom Akademije primenjene umetnosti u Beogradu, Tabački je u karijeri dugoj pet decenija poznat ne samo na južnoslavenskim prostorima, nego i u svjetskim razmjerima. Njegov umjetnički rukopis karakterističan je po krajnje modernim i ingenioznim scenskim rješenjima, uvijek daleko od bilo kakve uobičajene scenografske šablone. Potpisao je više od 300 scenografija i oko stotinu kostimografija. Radio je kao profesor scenografije i kostimografije na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu, kao i na Cetinju, a bio je i gostujući profesor na Univerzitetu Trent u Notingemu i na više američkih univerziteta.
Novi član SANU je i kipar Mrđan Bajić, rođen 1957. godine u Beogradu, djelomično porijeklom iz Obrovca u Hrvatskoj. Već dvije i pol decenije Bajić je profesor na Akademiji likovnih umetnosti u Beogradu, a popis njegovih radova na izložbama u svijetu je popriličan, od Pariza, Štokholma, Krakova, Rima i Njujorka, do Sidneja, Graca i Kopenhagena. Kako kažu kritičari, Bajić svojim neobičnim, kompleksnim, ali izražajnim i razumljivim skulpturama “izražava brigu za društvo”, pa je tako poznat njegov rad “Jugo muzej” izložen u Sao Paolu 2002. ili velik broj radova pod naslovom “Radnička klasa ide u raj” ili “Reset” s kojim je nastupio na Bijenalu u Veneciji 2006. godine. Trenutno je usred priprema za svoju veliku izložbu u Muzeju savremene umetnosti u Beogradu.
Konačno, četvrti novoizabrani član SANU je Slobodan Šijan, prvi filmski redatelj koji je ušao u ovu instituciju i autor valjda najboljeg filma svih vremena na ovim prostorima, “Ko to tamo peva”, ali i klasika “Maratonci trče počasni krug” i “Davitelj protiv davitelja” i drugih. Osim filmske režije, diplomirao je i na Akademiji likovnih umetnosti u Beogradu te bio blizak grupi Medijala, da bi kasnije svojim radom nastupao u okviru Nove umjetničke prakse 1970-ih. Kao redatelj bavio se eksperimentalnim filmom, radio televizijske emisije i filmove i objavio brojne tekstove o filmu u domaćim i stranim časopisima. Priredio je i nekoliko knjiga i publikacija o domaćim i stranim filmskim redateljima, a jedna od njih je bila posvećena jednom od ranih zagrebačkih konceptualnih umjetnika Tomu Gotovcu. Tokom 1990. i 1991. godine bio je direktor Jugoslovenske kinoteke u Beogradu. Danas je Šijan profesor filmske režije na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu.
Uz izbor ovih četvero zaista osebujnih umjetnika u svoje redove, SANU je proslavila i 180 godina svoga postojanja. U svojoj bogatoj historiji imala je 1.500 članova, među kojima su bili i nobelovci Ivo Andrić, Aleksandar Solženjicin i Česlav Miloš, kao i naučnici Nikola Tesla, Mihajlo Pupin, Milutin Milanković i Dmitrij Ivanovič Mendeljejev.
