Krajem prošle godine Srpski demokratski forum predstavio je analizu stanja obrazovanja srpske nacionalne manjine u Hrvatskoj. Prema rezultatima te analize neznatno raste broj dece srpske nacionalnosti uključene u predškolsko i osnovnoškolsko obrazovanje na srpskom jeziku, broj srednjoškolaca opada, a visokoškolsko obrazovanje potpuno je zanemareno. O obrazovanju srpske nacionalne manjine u Hrvatskoj razgovarali smo s prof. dr. Zoranom Mašićem, državnim sekretarom Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije.

Kako Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije može poboljšati stanje obrazovanja za srpsku manjinu u Hrvatskoj?

Ovo je više političko pitanje, u ovim dosta zategnutim političkim odnosima između Hrvatske i Srbije teško je govoriti o konkretnim merama koje Republika Srbija može preduzeti u cilju poboljšanja procesa obrazovanja srpske manjine u Hrvatskoj. Pre svega, Republika Hrvatska treba da ispuni ono što je sopstvenim zakonima propisala u smislu obrazovanja pripadnika nacionalnih manjina. To su pre svega dobri i savremeni nastavni programi, novi i kvalitetni udžbenici i nastavna sredstva, kao i učitelji i nastavnici koji poznaju srpski jezik. Ministarstvo prosvete nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije može u odnosu na eventualno iskazane potrebe preko Srpskog narodnog veća ili samih škola obezbediti dovoljan broj odobrenih udžbenika na srpskom jeziku.

Sednica međuvladinog Mešovitog odbora za nacionalne manjine između Republike Srbije i Republike Hrvatske, održana je oktobra 2014. godine u Zagrebu i Lici. Kao posebno važno istaknuto je osnivanje katedri hrvatskog jezika u Srbiji i srpskog jezika u Hrvatskoj na kojima bi se školovali nastavnici koji će držati nastavu učenicima u Srbiji na hrvatskom jeziku i u Hrvatskoj na srpskom jeziku. Dokle se stiglo sa ovom inicijativom?

To je jedna od većeg broja definisanih preporuka na bilteralnom sastanku međuvladinog Mešovitog odbora za nacionalne manjine između Srbije i Hrvatske, koja treba da ima za cilj unapređenje obrazovnog procesa nacionalnih manjina u obe države. No, na žalost, do sada se na tom planu ništa nije realizovalo ni u Srbiji ni u Hrvatskoj.

Sporazumi o zaštiti prava srpske manjine u Hrvatskoj i hrvatske manjine u Srbiji potpisani su još 2005. godine. Nakon deset godina od potpisivanja ovog sporazuma, koji su najčešći problemi sa kojima se suočava srpska manjina u Hrvatskoj kada je u pitanju obrazovanje?

Značajno je izraženo nepoštovanje i kršenje osnovnih nacionalnih prava, pre svega prava na korišćenje srpskog jezika i ćiriličnog pisma, i to i u županijama i opštinama gde je to pravo Srbima zagarantovano Ustavom i zakonima.
Najveći problemi srpske zajednice u Hrvatskoj sa aspekta obrazovanja je nesprovođenje statusne promene (preregistracije) škola u kojima se nastava obavlja na srpskom jeziku i zapošljavanje nastavnika koji izvode nastavu na srpskom jeziku, kao i osnivanje srednjoškolskog centra u Vukovaru, gde bi se nastava izvodila na srpskom jeziku i ćiriličnom pismu.

Dosadašnja iskustva u implementaciji obrazovnih manjinskih standarda sugerišu da je obrazovanje Srba na vlastitom jeziku i pismu manjkavo, uz brojne propuste i opstrukcije. Osim hroničnog nedostatka udžbenika i nastavnih materijala za obrazovanje na srpskom jeziku i pismu, dodatni organizacijski problem su i zastareli nastavni planovi i programi. Koje mehanizme u rešavanju ovih problema ima Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije?

Donošenje i implementiranje nastavnih planova i programa je u isključivoj nadležnosti Hrvatske. U Srbiji u definisanju školskih programa za pripadnike nacionalnih manjina učestvuju i Saveti nacionalnih manjina. Nadam se da je tako i u Hrvatskoj, tako da eventualni uticaj može ostvariti Srpsko nacionalno veće kao legitimni predstavnik Srba u Hrvatskoj. Mislim da srpsko ministarstvo prosvete nema mehanizme uticaja u rešavanju ovog problema, izuzev eventualno kroz direktne međuvladine razgovore na nivu ministarstava.

Kakva je saradnja i koji su novi projekti i planovi Ministarstva prosvete Republike Hrvatske i Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije?

Sredinom ove godine održan je sastanak u Zagrebu između predstavnika Ministarstva obrazovanja  Hrvatske i Srbije. U delegaciji Srbije bila je prof. dr Zorana Lužanin, državni sekretar i dr Milovan Šuvakov, pomoćnik ministra. Nisam upoznat sa temama o kojim su razgovarali i zaključcima razgovora.