Smeštena na jugoistoku Srbije, na 15 kilometara od Vlasinskog jezera nalazi se opština Crna Trava, zvanično – opština sa najmanjim brojem stanovnika u Srbiji. Prema poslednjim podacima Zavoda za statistiku republike Srbije, broji 1.470 stanovnika. Početkom avgusta premijer Srbije Aleksandar Vučić obišao je ovu opštinu. Tom prilikom je, pored nadahnutog govora o depopulaciji stanovništva i podsticanju nataliteta, najavio za 2016. godinu i početak rešavanja demografskih problema.

Tragom te najave istražili smo gorući problem u Srbiji poslednje decenije.

Migracije stanovništva predstavljaju kompleksnu društvenu pojavu, koja uz prirodni priraštaj
najneposrednije utiče na promenu u demografskom i ekonomskom potencijalu područja odseljavanja odnosno doseljavanja.

Kretanja stanovništva u poslednjih 100 godina

Tokom čitavog 20. veka na prostorima Republike Srbije odvijala su se intenzivna migratorna kretanja
stanovništva.
Prva polovina 20. veka obeležena je najvećim ratovima u istoriji čovečanstva koji su neminovno izazvali pomeranja stanovništva.
Migracije su nastavljene i nakon Drugog svetskog rata. Najpre se, u okviru agrarne kolonizacije (1946–1948), u AP Vojvodinu doselio veliki broj stanovnika iz drugih republika SFRJ, dok je snažna industrijalizacija (1948–1961) koncentrisana u manjem broju centara, uzrokovala intenzivno preseljavanje, uglavnom seoskog stanovništva unutar Republike Srbije.
Nakon 1961. godine intenzitet unutrašnjih migracija na prostoru Republike Srbije počinje da jenjava iz godine u godinu. Međutim, istovremeno se otvara novi kanal prostorne mobilnosti stanovništva na ekonomskoj osnovi, kada se u zemljama Zapadne Evrope pojavila potreba za angažovanjem radne snage iz Južne i Istočne Evrope, što je rezultiralo povećanim odlivom radno sposobnog stanovništva iz Srbije počev od sredine 60-ih godina pa sve do kraja 80-ih godina prošlog veka.

Usled novih ratnih sukoba na prostoru bivše SFRJ, kraj 20. veka karakterišu nova migratorna kretanja koja se ogledaju u prilivu velikog broja ljudi izbeglih s prostora bivših Jugoslovenskih republika i u internom raseljavanju stanovništva s prostora Kosova i Metohije.
Pored toga, za period od raspada SFRJ do danas, usled nepovoljne političke i ekonomske situacije
karakterističan je novi talas odseljavanja stanovništva u inostranstvo, kao i napuštanja nerazvijenih područja i koncentrisanje stanovništva u nekoliko većih gradskih centara unutar Republike Srbije.

U novije doba, broj stanovnika kontinuirano opada

Prema popisu stanovništva, domaćinstava i stanova Republičkog zavoda za statistiku, procenjen broj stanovnika u Republici Srbiji u 2014. godini iznosi 7.131.787.
Nastavljen je trend depopulacije, koeficijent rasta stanovništva u odnosu na prethodnu godinu je negativan i iznosi -4,9‰.

U periodu između dva poslednja popisa stanovništva (2002–2011), broj stanovnika kontinuirano opada, a taj trend se nastavlja i nakon Popisa 2011. godine.

Prosečna starost ukupnog stanovništva u Republici Srbiji konstantno raste i u 2014. godini iznosi 42,6 godina. Od ukupnog broja opština u Republici Srbiji (168) samo dvadeset opština/gradova ima više od sto hiljada stanovnika, dok je u trinaest opština broj stanovnika manji od deset hiljada.

Ovo su zvanični podaci Republičkog zavoda za statistiku za jun 2015 godine.

Tokom 2014. godine 124.472 lica promenilo je prebivalište, odnosno preselilo se iz jednog u drugo naselje na teritoriji Republike Srbije. Prosečna starost ljudi koji su promenili prebivalište je 33,2 godine.

Od ukupno 24 oblasti u Republici Srbiji najveći broj migratornih kretanja ostvaren je na teritoriji Beogradske oblasti i jedino je ovaj region imao pozitivan migracioni saldo (veći broj doseljenih u odnosu na odseljene).

Od 168 opština/gradova Republike Srbije, 35 opština/gradova je u 2014. godini imali pozitivan migracioni saldo, a u 133 opštine/grada zabeležen je negativan migracioni saldo.

Opština Voždovac se izdvaja sa najvećim pozitivnim migracionim saldom, koji iznosi 2459. Sledi opština Novi Sad, sa pozitivnim migracionim saldom od 1983, Zvezdara, 1803, Palilula (Grad Beograd), 1266 itd.

Veći broj odseljenih u odnosu na doseljene najviše je izražen na teritoriji Grada Kraljeva, gde je migracioni saldo -336, zatim slede: Kruševac, -329, Leskovac, -280, Prijepolje, -264, Savski venac, -257 i tako dalje.

Posmatrano po aktivnosti, 60% migranata su izdržavana lica, 33% su aktivna lica, dok je udeo lica sa ličnim prihodom 7%.

Kako protiv migracija?

Podatke o obimu “moguće migracije iz Srbije” nalazimo u istraživanju iz 2009. godine, koje je pripremila Grupa 484, u kojima se brojke kreću od 1.200.990 osoba (ukupan migracioni potencijal), što predstavlja izuzetno visok broj potencijalnih migranata. Najveći deo ovog broja su mlađi od 35 godina, a svaki peti je sa područja južne Srbije.

U istraživanju inkluzivnog društvenog razvoja na jugu Srbije, kao razloge migracije ističu: loše materijalne uslove za život, nepostojanje privrede, nedostatak materijalnih sredstava za započinjanje sopstvenog posla i apatičnost sredine.

Kako bi se stanovništo zadržalo na određenom području, potrebno je sprovesti decentralizaciju i aktivnu politiku zapošljavanja, a svakako su dobrodošle investicije i potencijalne donacije.

Svake godine u Srbiji iz sela u grad pređe oko 250.000 ljudi. Srbija se suočava sa depopulacijom pojedinih područja, što za sobom vuče kako demografske tako i ekonomske posledice. Ako na to dodamo i materijalna ulaganja u obrazovanje stanovnika koja se mere milionima evra (oko 4,5% BDP-a), odlaskom visokoobrazovane radne snage ta ulaganja ostaju praktično neiskorišćena.
http://www.mladizavladu.rs/

Prema podacima iz 2012. godine u dijaspori živi četiri miliona naših sunarodnika – više od jednog miliona živi u SAD, oko pola miliona Srba živi u Nemačkoj, 300.000 Srba u Austriji, 200.000 u Australiji i Kanadi, u Francuskoj i u Švajcarskoj 120.000 naših sunarodnika, britanski pasoš ima 80.000 Srba, a u Švedskoj ih je 75.000.

Zakon o upravljanju migracijama

Lokalne institucije se, uglavnom, bave posledicama problema uprkos tome što su u nekim opštinama/gradovima usvojene strategije i lokalni akcioni planovi. Ukratko, ovaj problem se mora rešavati sistemski. Jedna od prvih mera je Zakon o upravljanju migracijama, od 8. novembra 2012. godine.

Zakon predviđa da na teritoriji autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave budu obrazovani saveti za migracije koji će pratiti i izveštavati Komesarijat za izbeglice i migracije o migracijama na svojoj teritoriji i predlagati mere i aktivnosti za efikasnije upravljanje migracijama. Biće uspostavljen jedinstven sistem prikupljanja, organizovanja i razmene podataka neophodnih za upravljanje migracijama.

U iščekivanju najavljenih sistematskih koraka u rešavanju sumorne i sve gore demografske slike Srbije i dalje gledamo kako se gradovi po Srbiji prazne. Sve više mladih posle studiranja u Beogradu, Novom Sadu i Nišu, ostaje da živi u tim gradovima, nadajući se da pristojan život uskoro mogu započeti i u svom rodnom mestu.