Od nešto više od stotinu svetitelja, ispovjednika, prepodobnih, mučenika i sveštenomučenika koji su kanonizovani za osam vekova autokefalnosti Srpske pravoslavne crkve, gotovo trećina je postradala za vrijeme NDH i od strane ustaša. Jedan od njih bio je i prvi zagrebački mitropolit Dositej, koji je 1945. preminuo od posljedica ustaškog mučenja.
Na novoj Privrednikovoj tribini o prvom zagrebačkom mitropolitu, njegovoj posvećenosti vjeri, ali i stradanju za nju govorit će đakon Dalibor Midić iz Pravoslavne eparhije niške, autor knjige „Služitelj mira i ljubavi – Sveti ispovednik Dositej, Episkop niški i Mitropolit zagrebački (1878-1945)“, (Niš 2020). Midić je diplomirani teolog, katiheta, istoričar, koordinator Verskog dobrotvornog starateljstva eparhije niške i parohijski đakon Hrama Svetog Pantelejmona u Nišu. Jedan je od najvećih poznavalaca duhovnog i kulturnog nasleđa jugoistočne Srbije.
Podsjetimo, mitropolit zagrebački Dositej (svjetovno ime Dragutin Vasić) rođen je u Beogradu 1878. godine. Gimnaziju i bogosloviju završio je u rodnom gradu, a zatim je diplomirao i magistrirao na Duhovnoj akademiji u Kijevu. Filozofiju je studirao na univerzitetima u Berlinu i Lajpcigu. Zamonašio se još kao đak bogoslovije, u kojoj je po povratku sa studija 1907. radio kao profesor. Dvije godine kasnije upućen je na studije u Ženevu, pa na Sorbonu, gdje je ostao sve do izbijanja Prvog balkanskog rata 1912. U maju 1913. godine postavljen je za episkopa niškog. Kad je 1931. stvorena Zagrebačka eparhija, postavljen je za prvog mitropolita zagrebačkog. U ovom gradu osnovao je pravoslavni manastir posvećen Svetoj Petki na Svetom Duhu, u neposrednoj blizini današnje Srpske pravoslavne opšte gimnazije Katarina Kantakuzina Branković. Radio je i na osposobljavanju pravoslavnih monahinja za rad u bolnicama.
Ustaše su ga uhapsile na samom početku Drugog svjetskog rata, 7. maja 1941. godine. Bio je zatočen i mučen, a onda su ga Nijemci, u veoma teškom stanju, prebacili u Beograd. Pred kraj rata je preminuo od posledica mučenja. Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve je 1998. godine, zbog mučeničkog stradanja i ispovjedanja pravoslavne vjere, proglasio mitropolita zagrebačko-ljubljanskog Dositeja za Ispovednika-mučenika. U kalendaru SPC od tada se pominje 13. januara.
