Sredinom 2016. godine jedan od najuglednijih svetskih muzeja – Muzej moderne umetnosti (Museum of Modern Art ) u Njujorku postavio je izložbu posvećenu arhitekturi Jugoslavije. Najavljenu kao najobuhvatniju retrospektivu svih značajnih crteža, planova, fotografija, nacrta, video snimaka i ostalih artefakata koji govore o građevinama nastalim u Jugoslaviji od 1948. do 1980. godine. Izložba je digla pozitivnu buru u regionu i tragom popularnosti koju socijalistička arhitektura dobija poslednjih godina, napravili smo foto reportažu o simbolima brutalizma u Beogradu.
Brutalizam je arhitektonski stil moderne arhitekture koji se naročito razvijao od 1954. do 1970. godine. Naziv je dobio po fracuskom izrazu „beton brut“ koji označava „grub“ beton. Ovaj termin je francuski arhitekta Le Korbizje upotrebljavao da bi opisao liveni beton sa vidljivim tragovima oplate korišćen na većini njegovih zgrada sagrađenih nakon Drugog svetskog rata.
Rejner Benam poznati engleski kritičar arhitekture navodi da se jedno arhitektonsko delo može smatrati brutalističkim ukoliko poseduje sledeće karakteristike:
1) Jasno prikazivanje strukture – težnja ka isticanju primarne konstrukcije. Izostavljaju se pokrivni materijali, jer sakrivaju izvorni izgled i estetiku konstrukcije i osnovnih gradivnih materijala;
2) Primena materijala koji „kao da su pronađeni” – teži se iskrenoj primeni materijala u sirovom ili izvornom obliku, tako da se naknadno ne moraju obrađivati, npr. kod betona se naziru tragovi drvene oplate, fuge kao granice izlivanja, ankeri i sl.;
3) Pamtljivost dela kao slike – prilikom percepcije arhitektonskog dela teži se njegovom sveobuhvatnom i jasnom doživljaju, tj. da forma obuhvaćena okom sa jednog mesta, kasnije može da bude potvrđena prilikom obilaska ili korišćenja prostora građevine;
4) Ciljivost forme u osnovi – arhitektonska kompozicija treba da bude prepoznatljiva i u osnovi objekta. Forma treba da odgovara funkcionalnoj organizaciji u objektu i materijalima od kojih je sagrađena.
Nakon Drugog svetskog rata, u situaciji kada su zemlje mahom bile u ekonomskom i materijalnom smislu iscrpljene, primena materijala koji „kao da su pronađeni”, bio je novi način za viđenje i primenu običnih gradivnih materijala – u svom radu o brutalizmu u Srbiji beleže Đorđe Alfirević i Sanja Simonović Alfirević.
Arhitektura u socijalističkoj Jugoslaviji je bila smatrana društvenom disciplinom koja je morala da bude funkcionalna i koja je najpre morala da razmotri ljudske potrebe. Zlatne godine jugoslovenske arhitekture bile su šezdesete i sedamdesete godine, kada su sazidani mnogi kapitalni objekti. Socijalistička arhitektura predstavlja zlatno doba modernosti i ostaje najvrednije što su sve ove zemlje, pojedinačno i kao deo Jugoslavije ikada imale – slažu se brojni kritičari.
