Spajanje hrvatskih i srpskih razreda u Vukovaru, o kojem se poslednjih nedelja intenzivno govori, zaista ima prizvuk nečeg pozitivnog. Ko se sa ovom temom nije pobliže upoznao, zaista bi mogao da pomisli da je distinkcija spajanje – razdvajanje jasna kao dan. Međutim, iza manipulacije terminima krije se nešto mnogo opasnije od igre rečima. “Vrijeme je krajnje da djeca zajedno idu u školu, da uče i slušaju nastavu kao u ostatku države, a onda naravno da ako imaju želju, volju, vremena, slušati nacionalne grupe predmeta. Slušati o svom jeziku, kulturi, umjetnosti”, najavio je gradonačelnik Vukovara. Da deca zajedno idu u školu i da nema podeljenosti potvrdila nam je predsednica Odbora za obrazovanje Zajedničkog veća opština Milica Stojanović. Deca su najčešće u istoj smeni, istoj zgradi. Sportske aktivnosti su im zajedničke, na odmoru se druže. Da se i u ostatku države obrazovanje nacionalnih manjina odvija po sličnim modelima potvrdili bi Italijani u Istarskoj i Primorsko-goranskoj županiji, Česi u Bjelovarsko-bilogorskoj županiji, kao i Mađari u Osječko-baranjskoj i Vukovarsko-srijemskoj županiji. Vukovarski model ni po čemu se ne razlikuje od onog u ostatku države, udžbenici su odobreni od strane Ministarstva obrazovanja, vezani su uz jednaku programsku osnovu izuzev onih za nacionalnu grupu predmeta. Ako bi se protivzakonita i protivustavna zamisao gradonačelnika Vukovara i ostvarila, jedino bi poslednji deo tvrdnje mogao da bude upitan. Želja, volja i vreme školaraca da slušaju nacionalne grupe predmeta. A pogotovo istoriju, koja se umnogome razlikuje od povijesti, a koju je gradonačelnik u citiranoj izjavi izostavio.
Iako su zakonski okviri koji se tiču nacionalnih manjina u Hrvatskoj regulisani i usklađeni sa međunarodnim zahtevima, u praksi zakoni često – zakazuju. Tako ne bi bilo iznenađenje da se i ovog puta napravi izuzetak. Bilo bi zanimljivo napraviti uporednu analizu obrazovanja Hrvata u Srbiji i Srba u Hrvatskoj. A još zanimljivije bi bilo utvrditi koliko i preko kojih kanala država Hrvatska ulaže u manjinsko obrazovanje Hrvata u Srbiji, dok istovremeno dopušta ovakva zastrašivanja i obeshrabrivanja svojih građana na istoku zemlje.
A samo malo istočnije, u Autonomnoj pokrajini Vojvodini živi najveći postotak Hrvata u Srbiji, kojih je prema poslednjem popisu stanovništva u Srbiji održanom 2011. godine 57.900. I u Republici Srbiji postoji dobar zakonski osnov za zaštitu prava pripadnika nacionalnih manjina. Naravno, pitanje je da li se ta prava primenjuju u potpunosti ali, recimo, bitan segment korpusa manjinskih prava čini i pravo na službenu upotrebu jezika i pisma. Kako su nam potvrdili u Pokrajinskom sekretarijatu za obrazovanje, propise, upravu i nacionalne manjine – nacionalne zajednice, od ukupno 45 gradova i opština, u 41 je, pored srpskog jezika i ćiriličkog pisma – u službenoj upotrebi i jedan ili više jezika i pisama nacionalnih manjina (što bi, pored ostalog, podrazumevalo i višejezičke table sa imenima organa koji vrše javna ovlašćenja, nazive jedinica lokalne samouprave, naseljenih mesta, trgova i ulica, kao i drugih toponima). Uslov za uvođenje jezika i pisma određene nacionalne manjine u službenu upotrebu jeste da na teritoriji jedinice lokalne samouprave živi 15 odsto pripadnika te manjine, prema rezultatima poslednjeg popisa stanovništva. Dakle, više nego duplo manje nego što je to u Republici Hrvatskoj. Ove brojke se često izostavljaju prilikom usiljenih pokušaja da se napravi poređenje položaja dve manjine u dvema zemljama.
Pored toga, list “Hrvatska riječ” navodi niz pozitivnih primera i svedočanstava o celovitoj nastavi učenika na hrvatskom jeziku – od vrtića do fakulteta. Tu je i lektorat za hrvatski jezik na Filozofskom fakultetu, koji doprinosi razvoju jezičkih kompetencija nastavnika koji sprovode nastavu na hrvatskom jeziku u Vojvodini. U nekim školama, doduše, nema kontinuiteta nastave, tu su i problemi sa prevođenjem udžbenika za pojedine razrede srednjih škola, ali u velikoj meri različite programe obrazovanja podržava i finansijski podupire i država Hrvatska. Tako je za isti list predsednica Odbora Hrvatskog nacionalnog vijeća za obrazovanje Margareta Uršal pre mesec dana istaknula da opštine i gradovi Vukovarsko-srijemske županije obezbeđuju sredstva za prevoz učenika koji pohađaju nastavu na hrvatskom jeziku za ovu i narednu školsku godinu. To bi bio samo jedan detalj koji govori o dvostrukim aršinima.
A kad smo već skliznuli u poređenja, predsednica Hrvatskog nacionalnog vijeća u Srbiji Jasna Vojnić upravo za P-portal potvrdila je da segregaciju nacionalnih manjina u sklopu školskog sistema nije primetila niti kod jedne nacionalne manjine. Čak je istaknula da je suprotan slučaj na delu, a to je asimilacija kojom se gubi nacionalni identitet dece ako ne pohađaju nastavu u odeljenjima na manjinskim jezicima. Kao i u Zajedničkom veću opština, i ona je istakla da deca lakše nego odrasli prihvataju postojanje različitosti i činjenicu da u njihovu školu idu i deca koja nastavu imaju na drugom jeziku, i da se na odmorima i izvannastavnim aktivnostima svi druže i razumeju.
Nadajmo se da će gradovi i opštine Vukovarsko-srijemske županije (i njihovi gradonačelnici), kad već podupiru nastavu na hrvatskom jeziku u Srbiji, poslušati i savet sa vrha Hrvatskog nacionalnog vijeća da je neophodna pozitivna kampanja o nastavi na jezicima nacionalnih manjina, da su neophodne poruke bogatstva različitosti i oslobađanje od straha da će rast drugoga ugroziti vlastitu veličinu.
